Heima er bezt - 01.07.1956, Qupperneq 2

mánuáur
og sumarferðalög
„Leyfið börnum ykkar og annarra að sækja hug-
sjónir, líkamlega og andlega heilbrigði til íslenzkra
öræfa, sveita, vatna og hins víðlenda sævar, og þá mun
vel fara.“ Svo segir rithöfundurinn, Björn J. Blöndal,
sem áreiðanlega þekkir bezt íslenzkra rithöfunda, hví-
líka töfra og heilnæmi samvistir við íslenzka náttúru
hafa að bjóða, hvort heldur er við daglega önn bónd-
ans, veiðiskap eða ferðalög.
Nú er hásumar, sjálfur sólmánuður, er forfeður vorir
nefndu svo. Til sveita og sjávar er meira annríki en
endranær, því að hið stutta íslenzka sumar er enn bjarg-
ræðistími þjóðarinnar, þótt eigi sé það í jafnríkum mæli
og fyrr, þegar kalla mátti að þjóðin öll lifði af land-
búnaði, og tilvera hans hvíldi á því, hversu tækist að
afla heyjanna hverju sinni. En þótt tímarnir hafi
breytzt, er gildi sumarsins enn hið sama fyrir afkomu
landbúnaðarins, þótt tækni nútímans og breyttir þjóð-
félagshættir geti nú nokkuð hamlað gegn skakkaföll-
um óhagstæðrar veðráttu.
En mikill hluti þjóðarinnar er nú horfinn frá þeim
störfum, sem tengd eru sveit og sumri. Iðnaður, við-
skipti og hverskonar þjónusta í þarfir þjóðfélagsins
hefir kvatt stærri og stærri hóp til sín eftir því sem
árin liðu. Þetta fólk elur aldur sinn innan fjögra veggja
mestan hluta ársins, og einnig er mikill hluti skylduliðs
þeirra sem sjóinn sækja bundinn við malbik og þrengsli
bæjanna, og sjómennirnir sjálfir fá sjaldan færi á að
hverfa til landsins, þótt eigi skorti þá útivist. Öllu
þessu fólki eru kærkomnir nokkrir dagar, sem það fær
notið í sól og sumaryl íslenzkrar náttúru, og sótt sér
þangað þrótt eins og komizt var hér að orði í upphafi.
Af þessum sökum hafa skemmtiferðir og sumardvalir
til sveita orðið sífellt ríkari þáttur í lífi kaupstaðabú-
anna, hér á landi sem annars staðar. Félög og ferða-
skrifstofur skipuleggja hópferðir um landið, langar eða
stuttar eftir atvikum, og þó munu þeir vera enn fleiri,
sem ferðast á eigin spýtur.
En þegar vér athugum allan þennan ferðamanna-
straum, hljótum vér að spyrja; kemst þetta fólk í snert-
ingu við landið og fólkið, þar sem það fer. Þekkir það
land sitt betur eftir en áður, og hefir það sótt sér hvíld
og heilbrigði í sumarleyfi sínu og ferðalagi? Því mið-
ur verða svörin oft neitandi. Oft og einatt virðist engu
líkara en markmið ferðanna sé það eitt að komast sem
lengst áfram, þenja sig sem hraðast yfir, gefa sér naum-
ast tóm til að staldra nokkurs staðar við, til að skoða
það sem fyrir augun ber, og velja sér náttstað, þar sem
vís er dansleikur eða annar gleðskapur að kveldi. Fjarri
sé það mér að lasta gleðskap og gaman, en hitt má
benda á, að venjulega er svo miklu til ferðalaganna
fórnað að gera ætti kröfu til þess, að þau veittu mönn-
um einhver varanleg verðmæti í staðinn.
Eitt af meinum nútímans er hávaðinn og eirðarleysið.
Ekki verður með tölum talið hversu sú tvenning slítur
taugum manna fyrir aldur fram. Á öðru leitinu er svo
tómið og iðjuleysið, sem alltof marga þjáir, þá skortir
viðfangsefni í tómstundum sínum. Þetta kemur skýrt
fram í ferðalögum, þegar áfram er þanizt viðstöðulaust
og tilgangslaust að því er virðist. En ekki tjáir að sakast
við nokkurn einstakling. Þetta er aldarandinn, sem vér
eigum erfitt með að spyrna gegn.
Enginn skilji orð inín svo, að ég vilji amast við ferða-
lögum, síður en svo. En á hitt vildi ég minna, að oft-
sinnis og ef til vill oftast, fá menn mestan árangur af
ferðum sínum með því að fara hægt yfir og dveljast
heldur Iengur á hverjum stað og kynna sér hann til
hlítar. Nokkurra daga dvöl á fögrum eða sérkennileg-
um stað við vatn eða fljót, fjall eða hraun veitir manni
oftast meiri ánægju og meiri fróðleik en að þenjast
víðs vegar í bíl um landið. Enginn, sem hefir opin
augu þarf að kvíða iðjuleysi eða tómleika í skauti ís-
lenzkrar náttúru. Plöntur og steinar, fuglar og skordýr
og jafnvel lífið í moldinni eru allt viðfangsefni til at-
hugunar, og hægt er að njóta ánægju og unaðar af þeim
samvistum, þótt þekking manna sé af skornum skammti,
ef þeir einungis leitast við að lifa sig inn í samfélagið
við hina lifandi náttúru. Jafnvel lækjarspræna, sem hjal-
ar við mosató getur verið óþrotlegt athugunarefni og
yndisauki. En hér skulu viðfangsefnin ekki talin upp,
þau eru endalaus.
En fleira getur sett svip á sumarleyfið og gefið því
aukið innihald. Á sumrin er oft háð hörð keppni við
veðurguðina um öflun heyjanna í sveitum landsins. Á
slíkum dögum, þegar bjarga þarf afrakstri langs tíma
undan regni er hvert handtak kærkomið. Og vart gæti
ferðafólk, sem dvelst úti um byggðir landsins skapað
sér meiri ánægjuauka en þann að grípa í að bjarga
ilmandi heyi frá skemmdum og jafnvel eyðileggingu.
Síðastliðið haust skipulögðu ýmis átthagafélög í
Reykjavík heyþurrkunarferðir um óþurrkasvæðið sunn-
anlands og vestan, þegar þurrkarnir loksins komu.