Heima er bezt - 01.02.1987, Blaðsíða 18

sem straumar eru stríðir og undirorpnir sjávarföllum.
Stýrimaðurinn minnir helst á knapa, sem verður að hafa
öruggt taumhald á fráum og viljugum fáki og velja honum
réttar götur. Jóhan Hendrik hefur góð tök á báti sinum og
gefur sér þó tíma til þess að benda okkur á athyglisverða
staði og greina frá örnefnum. Fyrst er siglt meðfram
ströndinni í átt að fyrrnefndum klöppum neðan við bústað
þeirra hjóna. „Hann stendur við klettinn,“ segir Jóhan. Það
er orðtak um réttar aðstæður og því sveigir hann nú út á
fjörðinn.
Fæðingarstaður Sverris konungs
Jóhan bendir upp í fjallið fyrir ofan Kirkjubæ. „Þarna
uppi undir brún er Sverrishola," segir hann. „Þar hermir
þjóðsagan að sveininum Sverri Sigurðssyni hafi forðum
verið leynt, þegar óttast var um líf hans vegna þess upp-
runa, sem gat gert hann réttborinn til konungserfða í
Noregi. Og sú kom tíð, að hann gerðist konungur þar og
varð þar að auki ættfaðir norsku konungsættarinnar. Hins
vegar eru ekki áreiðanlegar heimildir um uppruna hans. En
það sem telja má sannleikanum samkvæmt er að Sverrir
ólst upp hér í Kirkjubæ hjá Hróari biskupi og lærði til
prests í skóla þeim, sem stofnaður var á biskupsstólnum líkt
og á Hólum og í Skálholti í fyrndinni. Við vitum raunar
harla lítið um miðaldasögu Færeyja nema það að eyjarnar
voru kristnaðar um líkt leyti og ísland og að lögþing líkt og
fylkisþingin í Noregi var snemma háð í Þórshöfn. Þá vitum
við, að árið 1100 urðu Færeyjar sérstakt biskupsdæmi og að
biskupssetrið var frá öndverðu hér í Kirkjubæ. Fram um
miðja 12. öld heyrði biskupsstóllinn hér undir erkibiskup-
inn í Lundi, en frá þeim tíma lutu Færeyjar nýstofnuðum
erkibiskupsstól í Þrándheimi. Nöfn allra biskupanna, sem
hér sátu, hafa varðveist. Þeir munu hafa verið 35 í
kaþólskum sið og þeirra sögufrægastur var Erlendur
kanúki frá Björgvin, sem sat hér í 40 ár (frá árinu 1268) og
auðgaði kirkjuna mjög að jarðeignum og veraldargóssi. Og
hann reisti ófullgerðu dómkirkjuna þarna uppi, sem i dag-
legu tali er kölluð múrurin. En svo við víkjum aftur að
Sverrisholunni, sem ég var að benda ykkur á, þá eru þar
líklega ámóta merkilegar minjar að sögulegu gildi og ýmis
Grettisbæli eða Grettistök, sem við könnumst við á íslandi.
Og ég held það taki því varla fyrir okkur að klöngrast
þangað upp, þegar við komum aftur heim, enda á brattann
að sækja.
Fegurðarkröfunni skipað í öndvegi
Jóhan Hendrik hefur aukið ferðina og við erum nú komin
út á Hestsfjörðinn miðjan. Á vinstri hönd sjáum við ferjuna
frá Þórshöfn sigla með boðaföllum áleiðis til Skopun á
norðurenda Sandeyjar, sem blasir héðan við okkur í suð-
vestri. Brátt hverfur sú sýn, er við nálgumst áfangastað.
Þorpið á Hesti er beint framundan okkur nokkurn veginn
fyrir miðri sæbrattri ströndinni, sem að firðinum veit (ath.
þess ber að gæta að fjörðurinn er raunverulega sund á milli
eyja, en þau eru yfirleitt nefndir firðir). Það er varla hægt
að tala um fjöru, því ekkert undirlendi er þarna, heldur
samfellt brattlendi ofan frá fjallsegginni og niður í sjó. Þó
nokkuð mörg íbúðarhús eru í þorpinu (sbr. ljósmyndir, sem
birtast hér á baksíðu) upp af hafnargarðinum, er lokar
mjög sérstæðri bátahöfn að vestan. Þar siglum við brátt inn.
Er tryggilega frá öllu gengið og minnir helst á rammgert
virki. Uppi yfir steinsteyptum kanti gnæfir margra mann-
hæða hár veggur hlaðinn úr sæbörðu grjóti. Hleðslan
minnir mig helst á víðfræga veggi í fjárhúsum Árna bónda
á Eyri á Flateyjardal, þar sem hver steinn var valinn af
nákvæmni i hleðsluna. En það athyglisverða er, að það eru
aðeins fáein ár síðan þessi veggur á Hesti var hlaðinn á
steyptan bakgrunn. Gert var ráð fyrir af yfirmönnum
hafnarmála í Færeyjum, að veggurinn yrði einungis
steyptur sléttur, en heimamenn aftóku það með öllu og
töldu smekkleysu. Hafa ber í huga, að hér búa aðeins á
milli 40 og 50 manns. En það hindraði ekki framkvæmdir.
Fegurðarkröfunni var skipað í öndvegi, en hagkvæmni og
hraðaviðleitni nútímans vikið til hliðar og sér enginn eftir
því. Þetta er mesta framkvæmdaundur, sem við rákumst á í
þessu fámenna byggðarlagi. Næst því kemur nýtískuleg
sundlaug eða sundhöll, sennilega um 15 til 20 metrar á
lengd. Þetta veglega hús var reist fyrir nokkrum árum.
Ástæða til þess var fyrst og fremst sú, að bát hvolfdi nokkuð
fyrir framan lendinguna og tveir ungir menn fórust. Þeir
voru ósyndir og töldu menn, að annars hefðu þeir bjargast.
Og oddviti Hests, Jóhan Niclasen, ákvað þá að beita sér
fyrir byggingu varanlegs sundstaðar á eyjunni. Þar sem
ekki er heitt vatn í jörðu og veðurskilyrði ekki alltaf sem
best, taldi hann sjálfsagt að reisa vandaða yfirbyggða
sundlaug. Og þarna blasir þetta mannvirki við okkur sem
talandi tákn um gildi brennandi hugsjóna, sem bornar eru
fram til sigurs með viljastyrk og samheldni.
Heilsað upp á heyskaparfólk
og komið ,,inn á gólf“
Við göngum þröngar götur milli húsanna og virðum fyrir
okkur sérkennilegar byggingar. Þegar við höfum orð á því,
hve þröng húsasundin eru, segir Jóhan, að sú regla gildi, að
sund af þessu tagi megi ekki vera þrengri en það, að hægt sé
með góðu móti að negla í veggina með hamri. Þarna er
gamall bær í miðju þorpi með torfþaki og opið fjárskýli er
þar áfast (sbr. mynd á baksíðu). Hér býr fólk ekki lengur,
en skýlið er í góðu gildi og ilmar af sauðataði.
í þorpinu miðju er dálítil verslun, sem að sjálfsögðu er
lokuð á laugardegi. Þegar við nemum staðar við lítinn
54 Heima er bezt