Heima er bezt - 01.05.1990, Qupperneq 35

Bókahillan

Tómas Guðmundsson og
Jóhannes Kjarval á einni bók.
Ný samtalsbók eftir
Matthías Johannessen.
Bókaklúbbur Almenna bókafélagsins.
Reykjavík 1990.
Almenna bókafélagið hefur gefið út bókina
Vökunótt fuglsins eftir Matthías Johannessen. I
bókinni sem var mánaðarbók Bókaklúbbs AB í
mars, segja tveir af mestu listamönnum þjóð-
arinnar, Tómas Guðmundsson og Jóhannes
Kjarval, vini sínum hug sinn, vini sem þeir
treysta til að túlka það sem hann sér og heyrir
trúverðuglega og með orðalagi sem þessir snill-
ingar sætta sig við.
Fyrri hluti bókarinnar er helgaður Tómasi og
kjarni þess hluta er Svo kvað Tómas — sam-
talsbók Matthíasar við skáldið. sem kom út
1960 og vakti mikla hrifningu. Þessum fyrri
hluta fylgir viðauki með tveimur ritgerðum sem
Matthías hefur samið um kynni sín af Tómasi.
Kjarni siðari hlutans er mjög aukin útgáfa
Kjarvalskvers, sem kom út 1968 og aftur 1974.
Þótt síðan hafi komið út ævisaga listmálarans
heldur Kjarvalskver sínu fulla gildi enda hefur
verið sagt um kverið, að það birti raunsannasta
mynd af Kjarval sem enn hefur birst á prenti.
Viðauki fylgir einnig síðari hluta bókarinnar en
það eru tvær ritgerðir sem Matthías ritar eftir
fráfall þessa nána vinar hans.
Vökunótt fuglsins er 234 bls. að stærð og
prentuð hjá Prentverki Akraness.
GLEÐILEG TÍÐINDI
LIFANDI STEINAR
A fmœlisril.
Otgefandi: Samband íslenskra
kristniboðsfélaga.
Reykjavík 1989.
Getið skal merkrar bókar. sem út kom á liðnu
ári. Hún ber heitið Lifandi steinar og er af-
mælisrit Sambands íslenskra kristniboðsfélaga.
Voru liðin sextíu ár frá stofnun þess þann 29.
september sl. Bókin hefur að gevma ritgerðir og
frásagnir eftir á annan tug karla og kvenna, þar
sem saga SfK er rifjuð upp.
Verður öllum Ijóst, sem bókina lesa. að hér er
um að ræða stórfróðlegt rit um fórnfúst starf
trúaðra fslendinga. Hvorki hafa bumbur verið
barðar né lúðrar þeyttir til þess að vekja athygli
á trúboðsstarfinu og því miður hafa alltof
margir orðið til þess að gera lítið úr árangri
þess. Fer ekki á milli mála, að þeir dómar eru
byggðir á vanþekkingu og áhugaleysi.
Skúli Svavarsson kristniboði lætur þess getið
í formála bókarinnar, að saga SfK sé of yfir-
gripsmikil til þess að hún verði öll sögð í þessu
riti. En hann bætir við: „Þótt stiklað sé á stóru,
ætti lesandinn að fá glögga mynd af því hvernig
SfK hefur verið farvegur fyrir fjölda einstakl-
inga sem hafa þráð að veita börnum jafnt sem
fullorðnum hlutdeild í blessun Guðs. Bókin
flytur dýrmætan vitnisburð um mátt Guðs til að
frelsa og skapa nýtt líf. Hún segir frá fólki sem
helgaði Kristi líf sitt og sem knúið af kærleika
hans bar honum vitni í orði og verki, á fslandi, í
Kína, Eþíópíu, Kenýu og víðar. Ríkir og
snauðir hafa fengið að heyra orð Guðs og þús-
undir hafa reynt mátt fagnaðarerindisins til
hjálpræðis. Sjúkum og þjáðum hefur verið
hjúkrað og þeim hjálpað til betra lífs, sem við
vankunnáttu og örbirgð hafa búið.“
Þótt Samband íslenskra kristniboðafélaga
hafi starfað I sex áratugi, þá er vert að gera sér
grein fyrir því, að áhugi fyrir kristniboði á
meðal heiðinna þjóða hafði löngu fyrr vaknað
með einstaklingum hér á landi. Reyndu ýmsir
þeirra að vekja áhuga almennings fyrir þessu
mikla hugsjónamáli, en með misjöfnum árangri
og aldrei svo að til félagsstofnunar kæmi. Má
þar nefna séra Jón Jónsson lærða á Möðrufelli
við upphaf 19. aldar, sem vann mikið starf með
smáritaútgáfu sinni og stóð m.a. fyrir samskot-
um til stuðnings danska trúboðsfélaginu.
Þessa forsögu rekur Þórarinn Björnsson í
mjög vel gerðri og greinagóðri ritgerð í upphafi
bókar og er hún unnin af sagnfræðilegri ná-
kvæmni. Þar er meðal annars greint ítarlega frá
tilraun séra Gunnars Gunnarssonar prófasts á
Halldórsstöðum í Bárðardal (bróður Tryggva
Gunnarssonar bankastjóra) til þess að stofna
íslenskt kristniboðsfélag á þjóðhátiðinni 1874.
Er ljóst að það var alvarlegasta tilraun, sem
gerð var til stofnunar slíks félags og rök séra
Gunnars voru skýr og hvetjandi. En honum
entist ekki aldur til þess að fylgja hugsjón sinni
fram til sigurs, því hann lést í október 1873. Að
nafninu til stofnuðu vinir hans samtök á Þing-
völlum í ágúst 1874, en þá virðist kristniboðs-
félag hafa verið fullstofnað á Norðurlandi. Eins
og Þórarinn Björnsson kemst að orði í ritgerð
sinni var félagið stofnað „i minningu séra
Gunnars Gunnarssonar en eld hans sjálfs virðist
hafa vantað svo að það næði að halda lífi, vaxa
og dafna til dáða. Sannaðist þar það sem eitt
sinn var kveðið:
Hart er aö kallasl frá háifloknum iðjum,
hart er að falla í sigrinum miðjum. “
Hér er aðeins ein tilraun tekin til dæmis, en
sem fyrr getur er saga sú, sem rakin er í ritgerð
þessari, margþætt og sannarlega athyglisverð.
Að sjálfsögðu var stofnun SÍK fyrst og fremst
til þess að ryðja fagnaðarerindi Jesú Krists
braut til heiðinna þjóða, en jafnframt er hér um
að ræða líknarstörf unnin af fölskvalausri
fómfýsi, menningarlegt umbótastarf og hag-
nýta upplýsingu í myrkviði þekkingarskorts og
örbyrgðar. Starfssaga íslenskra trúboða er rekin
í'bókinni, m.a. þeirra Ólafs Ólafssonar og Jó-
hanns Hannessonar síðar guðfræðiprófessors,
en sem kunnugt er störfuðu þeir í Kína. Þá er
Eþíópiutrúboðinu gerð góð skil, en það hóf séra
Felix Ólafsson og kona hans, Kristín Guðleifs-
dóttir.
Bókin, Lifandi steinar, er vel úr garði gerð.
Hún er prentuð á vandaðan myndapappír,
enda prýðir hana mikill fjöldi ágætra ljós-
mynda auk landakorta. Ritstjóri er Þórarinn
Björnsson og útgáfunefnd skipuðu: Árni Sig-
urjónsson, Baldvin Steindórsson, Guðmundur
Óli Ólafsson og Jóhannes Tómasson. Er ástæða
til að óska SÍK til hamingju með þetta vandaða
rit og vona ég að sem flestir eigi þess kost að
kynnast því og athyglisverðu og blessunarríku
starfi, sem það greinir frá.
B. G.
Heimaerbezt 179