Heima er bezt - 01.09.1994, Blaðsíða 6

Æskuárin
Ég fæddist 29. október 1922 í Kelvia, litlu þorpi nálægt
Kokkola í Finnlandi. Þá var kreppa í Finnlandi, rétt eins
og nú, og pabbi og mamma, sem höfðu lengi verið trúlof-
uð, gátu ekki gift sig, því þau höfðu ekkert húsnæði. Svo
fékk pabbi vinnu uppi í Kelvia, en hann var rafvirki. Þar
fékk hann líka húsnæði, svo þau giftu sig 20. júní 1920.
Systir mín fæddist árið eftir í Jakobstad og ég fæddist
sextán mánuðum seinna. Við bjuggum ekki mjög lengi
þama en fluttumst til Helsingfors þegar ég var um það bil
eins árs, svo það var fyrsta ferð mín út í heim. Við bjugg-
um reyndar ekki í Helsingfors, heldur í litlum bæ, Aggel-
by, skammt fyrir utan Helsingfors. Þar átti ég heima al-
veg þangað til ég fluttist til íslands eða í 27 ár. Fyrst vor-
um við í leiguhúsnæði en svo keypti pabbi lítið hús. Þeg-
ar við komum til Suður-Finnlands voru enn erfiðir tímar í
landinu og pabbi fékk ekki vinnu strax, en svo réði hann
sig hjá Rafmagnsveitunum. Við systumar gengum þama í
skóla og áttum okkar vini og félaga. Við gerðum ýmis-
legt eins og gengur, fómm til dæmis út á kvöldin og stál-
um eplum - nú nennir því enginn lengur enda eru þau súr;
eplin frá Kalifomíu eru betri.
Stríðsárin
Sumarið 1939 var ég í sveit hjá sýslumanni, sem vildi
læra sænsku og ég átti að kenna honum sænsku en hann
átti að kenna mér finnsku, sem ég kunni mjög illa. En ég
talaði auðvitað sænsku við hann og svo átti ég vini sem
ég gat talað sænsku við, þannig að ég held að finnskan
mín hafi nú lítið lagast.
En þama um haustið komu fyrstu fréttirnar af stríðinu,
að Þjóðverjar hefðu hertekið Pólland og ég man hvað ég
var spennt. Sýslumaður var á hlaupum og hafði alveg
voðalega mikið að gera og þetta var allt óskaplega spenn-
andi. Þetta var skrítið haust, skólinn byrjaði ekki á réttum
tíma og það var svo gott veður, trén voru enn græn og
falleg þegar komið var fram í nóvember. Þarna í nóvem-
berlok stóð ég dag einn úti í garði heima þegar ég heyrði
allt í einu sírenur í Helsingfors og flugvél kom fljúgandi
yfir hausinn á mér. Þetta var herflugvél, rússnesk, með
rauða stjörnu á vængnum, og ég stóð þarna bara blásak-
laus úti í garði og þeir flugu svo lágt að ég sá flugmenn-
ina alveg greinilega. Þeir hefðu auðvitað getað skotið
mig niður þar sem ég stóð þarna. Það gerðu þeir nú ekki
sem betur fer, en þarna byrjaði sem sagt styrjöldin. Pabbi
og systir mín voru í vinnu í Helsingfors og við vissum
ekki neitt hvað var að gerast. Enginn hafði sagt okkur
neitt um að styrjöldin væri að byrja, hún dembdist bara
yfir okkur. Þetta var alveg voðalegt kvöld, því við gátum
ekki sofnað og vissum ekkert hvað var að gerast eða
hvernig þetta myndi
þróast. Á næstu dögum
fengum við svo fréttir af
því að sprengjum hefði
verið varpað á Helsing-
fors og fyrstu sprengj-
umar þar féllu nú á sov-
éska sendiráðið, þeir
fengu fyrstu kveðjumar.
Svo fór fólk að koma
frá Helsingfors, gang-
andi, og bankaði hvar
sem var til að leita
skjóls. Við bjuggum í litlu húsi en ég man að við tókum
fólk inn í nokkrar nætur áður en það hélt áfram. Það var
alveg óskapleg ringulreið, fólk á flótta og í Helsingfors
voru hús að brenna. Það var líka svo ægilegt að þeir
vörpuðu ekki bara sprengjum, heldur flugu þeir svo lágt
að þeir skutu á fólk sem var á gangi á götum úti. Jólin
voru auðvitað mjög skrítin, því pabbi þurfti að vera á
vakt á aðfangadagskvöld og ég man að við nenntum ekki
að halda jól þá, mamma mín og við systumar. Við fórum
bara að sofa en héldunt jól á jóladag.
Svo kom þcssi voðalegi kuldi. Frostið fór niður í fjöru-
tíu gráður og það var svo kalt að maður gat ekki andað.
Það var eins og að fá sting alveg ofan í lungu að reyna að
draga andann úti. Einu sinni man ég að ég fór út að ganga
Til hliðar:
Fermingar-
mynd.
Að neðan:
Inga á yngri
árum.
290 Heima er hest