Æskan - 01.03.1966, Blaðsíða 8

ÆSKAN
Síö venjur
Siðvenjur ýmsar og hjátrú hefur verið ríkjandi
meðal Eskimóa áður fyrr. Hér koma nokkrar
sögur af háttum þeirra og hjátrú.
Andasæringar voru algengar og ákveðinn þátt-
ur í tilveru hvers eskimóaþorps. Angákut voru
þeir menn kallaðir, sem særðu fram anda. Það
var mikil list og mikil viðhöfn í sambandi við
það. Gat varað heilar nætur. Særingameistarinn
skilur sál sína burt frá líkamanum, og á meðan
búkurinn heldur sig inni í stofu, reikar sálin
ýmist til guðdómsins í ríki liimnanna eða niður
í djúp hafsins. Særingamaðurinn rekur púka og
illa anda á brott, hann læknar þá sem veikir eru,
hann breytir veðrinu til hins betra, bræðir ísinn
af firðinum og dregur seli og aðra veiði nær.
Særingamaðurinn er hin mikla hjálparhella, lækn-
ir og verndari íbúanna.
Galdramennirnir eru óþokkar, sem einvörð-
ungu gera mönnum mein, ýmist eigin óvinum
eða takast á hendur fyrir borgun að gera mönn-
um illt. Aðferðirnar eru óteljandi og illt að verj-
ast þeim. Helzta ráðið til að verja sig slíkum
ófögnuði er að bera á sér verndargripi. Það eru
ýmiss konar munir, sem fela í sér töframátt gegn
illum öndum og hvers konar ásóknum. Þeir geta
líka haft þá náttúru að vernda líf bezta hundsins,
draga að veiði og búa yfir ýmiss konar mætti.
Margir Eskimóar trúa á óvættir. Þeir trúa því
að til séu verur sem búa í jörðinni, við strand-
lengjuna. Þessar verur líkjast mennsku fólki í
útliti að öðru leyti en því að þær eru neflausar.
Þessar verur er hinir mestu hrekkjalómar, sem
stela frá mönnum veiði og gera ýmsar aðrar skrá-
veifur. Verur þessar eiga að ganga ljósum logum,
oftast róandi á kajökum, og öðru hverju sjást
Ijós í gluggum þeirra niðri í jörðinni. Aðrar
verur eru þó sagðar hálfu verri og hættulegri.
Ofan mittis eru þær útlits sem menn, en hafa
hundsfætur. Þessar verur eru hin mestu óféti,
og miskunnarlausar með öllu. Þær granda fólki
unnvörpum, ráðast jafnvel á heil þorp og tor-
tíma þeim.
Um leið og dauðsfall kemur fyrir hjá Eskimó-
ocj hjútrú.
um, verður að bera alla húsmuni og öll skinn
út úr húsi hins látna og allt látið standa úti undir
beru lofti i 3 sólarhringa samfleytt áður en það
er flutt að nýju inn í húsið. Ef kona missir barn
sitt eða eiginmann, er hún vegna andanna sett
í slæma klípu, sem varir vikum saman eftir að
dauðsfallið hefur átt sér stað. Hún má ekki
standa upp af rúmbálki sínum fyrsta mánuðinn
á eftir, ekki tala upphátt, ekki beygja sig niður
á gólf, ekki taka neitt til handargagns og ekki
einu sinni bera sig eftir mat, en hún má neyta
matar, sem aðrir rétta til hennar. En jafnvel
eftir að hún má fara að hreyfa sig að nýju verður
hún í ýmsum tilfellum að gæta varúðar. Hún
má hvorki horfa til himins né á haf út, ekki nefna
nöfn veiðidýra og hún á að gráta í heyranda
hljóði bæði kvölds og morguns í heilt ár. Karl-
maðurinn sleppur betur frá jressu, því þótt kona
hans deyi, þarf hann ekki að syrgja hana nema
þrjár nætur samfleytt. Að því búnu má hann
fara út til veiða.
104