Æskan - 01.12.1988, Side 6

Kristín Steinsdóttir endursagði

Nú þegar við erum búin að vera
á þönum alla jólaföstuna
og borðin okkar svigna undan
alls kyns góðgæti er gaman
að leiða hugann að því
hvernig jólahaldi var
háttað áður fyrr
og hvað menn gerðu sér til
hátíðabrigða í þá daga.
Fyrir jólin var allt þvegið
og bærinn sópaður hátt og lágt.
Öll nærföt voru þvegin og
stundum líka rúmfötin.
Allir voru hreinir og fínir
og mestu sóðarnir fengu ekki
heldur að sleppa en voru
hreinir og þokkalegir.
Það var gömul trú hér á landi
að Guð sendi þurrk rétt fyrir
jólin til að þvotturinn
næði að þorna en margir áttu
ekki föt til skiptanna.
Þessi þurrkur var kallaður
fátækraþerrir.
Ef ekki var farið til kirkju á
jólanótt var húslesturinn
lesinn heima. Þá voru allir
búnir að þvo sér og greiða
og þeir sem áttu
betri föt voru komnir í þau.
Þegar búið var að lesa
var farið að borða.
Magáll, sperðill og ýmislegt
fleira góðgæti var þá borið inn
ásamt 3-4 laufakökum á mann.
Hangikjöt var stundum
skammtað á jólanótt
en oft var það
haft á jóladag.
Stundum var líka hnausþykkur
grjónagrautur með sýrópi
og eftir að kaffi kom til
landsins var borið fram kaffi
og lummur seinna um kvöldið.
Þetta þótti allt mikill
herramannsmatur.
Sagt var að tröll og
alls kyns illþýði væri á ferð
á jólanótt, að ógleymdum
íslensku jólasveinunum sem voru
hrekkjóttir og gáfu engum
gott í skóinn.
Þessa nótt máttu menn hvorki
dansa né leika sér.
Til er saga um börn sem voru
ein heima á jólanótt
og fóru að spila á spil.
Þá kom til þeirra maður
og spilaði með þeim.
Þegar eitt barnanna byrjaði
að raula sálmavers hvarf
maðurinn en það var
kölski sjálfur.
Ekki mátti heldur dansa
eða blóta á jólanótt
því að þá var kölski vís
til að sökkva bænum
með öllu saman.
6
ÆSKAN