Skírnir - 01.01.1921, Page 165

166
Kitfregnir.
[Skirnir
doktorsritgerð hans í »Skírni<t 1915, og verður að vísa til þess
ritdóms. Höf. ljsir nákvœmlega sagnakönnun Snorra, — hvernig
liann safnaði efninu og vann úr því, hvernig hann notaði heimild-
irnar, bar þær saman og leiðrjetti þær. Könnunaraðferð Snorra er
næstum því altaf hávísindaleg, svo að slíks eru engin dæmi meðal
annara þjóða fyr en á 19. öld, enda ber formálinn fyrir Heimskr.
þess ljósan vott, hve djúpt hann hefir bugsað það mál. Höf. leiðir
óyggjandi rök að því, að Snorri hafi fyrst samið ólafs sögu helga
sem sjilfstætt rit, en bætt seinna við fyrsta og síðasta þriðjungi
Heimskringlu. Þá skilst fyrst til fulls, hvers vegna Ólafs sagft
stingur svo mjög í stúf við hinar sögurnar í Heimskringlu. Áður
hafa menn litið svo á, að Snorri hafi lagt mesta rækt við Ólafs
sögu, vegna þess að Ólafur var dyrlingur, saga hans viðburðarík o.
s. frv. En þeirra skyringa þarf ekki við, þegar maður veit, að
Ólafs saga var samin itt af fyrir sig, á undan hinum sögunum. A
það verður og að líta, að Snorri var yngri þegar hann samdi Ólafs
sögu en hina hluta Heimskringlu. Hanu hefir þar miklu meiri
skemtun af að segja frá, gefur sögulistinni lausari tauminn, heldur
en seinna. Þá er hin vísindalega alvara orðin miklu meiri, svo að
frásögnin verður jafnvel stundum ósögulegri vegna varkárninnar.
Um frásagnarlist Snorra ritar höf. langt mál og skemtilegt. Hann
ber Heimskringlu saman við eldri heimildir og s/nir, að venjulega
breyt.ir Snorri stíl fyrirrennara sinna svo, að öll frásögnin fær nýj-
an blæ, jafnvel þar sem hann breytir efninu lítið eða alls ekki.
Eru mörg dæmi þess tilfærð og flest ágætlega valin. Oft varpar
Snorri nyjum og óvænturn Ijóma yfir setningar, með því að víkja
orðum að eins örlítið við. Fagurskinna segir: »Þar stendr ok
bautasteinn hár, sem Egill felU. Snorri: »Háfir bautasteinar
standa hjá haugi Egils Ullserks«.
Höf. leggur mikla stund á að skýra, hversu eiginleikar Snorra
sjálfs birtist í ritum hans. Hann reynir að Býna, »að andlega starf-
semin hefir áhrif á skapferli hans og höfðingjaferil, að veraldar-
reynsla hans dýpkar skilninginn a fortíðinni og gerir framsetning
sögunnar glæsilegri, að skáldgáfa bans kemur fram í vísindaritun-
um, vísindamaðurinn í kvæðagerð hans, sagnaritarinn í goðafræð-
inni«. Jeg hygg að það geti ekki á tveim tungum leikið, að hon-
um hafi heppnast þetta vandaverk furðulega vel. — — —
Hjer hefir ekki verið minst á þættina um Skáldskaparmál og
Gylfaginning, og er það ekki vegna þess, að þeir standi öðrum
köflum bókarinnar að baki, heldur vegna rilmleysis. Þessi fáu orð