Heimilisblaðið - 01.07.1959, Síða 33

Orsökin fyrir
óskiljanlegri þreytu
Eftir Albert Maisel
trúlega mörgum finnst
.Slr Vera sljóir og illa fyrirkallaðir,
bess að vita fyrir því
°^kra orsök. En margir þeirra
^eta nú öðlazt hreysti og heilsu.
. ^ tyrramálið mun fjöldi fólks — og þó
^nkum kvenfólks — vakna með þreytu-
. ^^ingu, slen og tugaspenning, sem ekki
Vlrðist nein orsök fyrir. Sumir finna fyrir
eymslum í vöðvunum við allra minnstu á-
r®ynslu. Þegar á daginn líður, langar marga
að fá sér blund; en engu að síður myndu
eir binir sömu liggja andvaka klukkustund-
Um saman næstu nótt. Svo þegar nýr dagur
|'ennur upp, hefst að nýju þessi vonlausa
bai-átta.
Margt af þessu fólki hefur snert af sjúk-
°mi, er £ fræðimáli nefnist hypothyreoid-
JStn- Skjaldkirtillinn framleiðir þá minna af
^°rmónum en líkaminn þarfnast. Við það
emur afturkippur í líkamlegan og andleg-
fU viðgang mannsins, þannig að hann skortir
ann lífskraft og lífsánægju, sem heilbrigð-
er eðlilegur. Rannsóknir hafa nýlega
eitt í ljós, að um það bil einn af hverjum
tugu þjáist af lamandi hormónaskorti.
.. e&ar búið er að fá fulla vitneskju fyrir
s]ukdóminum, er hægðarleikur að með-
°udla hann. Sjúklingurinn þarf ekki annað
eu taka inn í pillum það magn af hormón-
_> sem líkamann vantar. Batinn er furðu
li^tur að sjást, og hann helzt við, ef sjúk-
Surinn gætir þess að gangast reglulega
lr læknisrannsókn og fá úr því skorið,
kull,
■ ar það nú“, hélt Klara áfram. „Ég get
skilið
að þér getið hraðritað og vélritað, en
*>«ð víst ekki vit á mörgu öðru. Hann
þ. 1 að fá duglega og æfða hjúkrunarkonu.
er getið varla haft vit á að hjúkra sjúkum“.
hversu mikið magn haxm þurfi að taka inn
hverju sinni. Sorgarsagan er þó sú, að fjöldi
slíkra sjúklinga fær aldrei neina meinabót:
ýmsar kringumstæður og ólíkar geta komið í
veg fyrir, að sjúkdómurinn verði réttilega
greindur, og þar með hindrað það, að hann
komi í ljós.
Læknar eiga sjaldan erfitt með að koma
auga á sjaldgæfari og um leið plvarlegri
sjúkdóma í skjaldkirtlinum. Of-virkur kirt-
ill veldur t.d. útstæðum augum, og slíkir
hyper-thyreoide-sjúklingar hafa yfirleitt ó-
hemju mikla matarlyst. Þegar um er að ræða
of lítil-virka skjaldkirtla, veldur slíkt sömu-
leiðis óvéfengjanlegum sjúkdómseinkennum:
andlitið verður sviplaust og hörundið gróft,
augnalokin slapa, nefið og varirnar verða
þykkar úr hófi fram; og sjúklingurinn verður
mjög kulvís.
En ekki er öruggt, að skjaldkirtill, sem
dregið hefur úr starfsemi sinni sem svarar
15-20 hundraðshlutum, veki neina grun-
semd. Óljós og breytileg sjúkdómseinkenni
hins væga hypothyeoidisma — sífelld þreyta,
vöðvaslappleiki, höfuðverkur, meltingar-
tregða, nasastífla, óregla á blæðingum
kvenna, eða hinn algengi skortur á athafna-
löngun — eru nefnilega oft og einatt talin
stafa af allt öðrum sjúkdómum.
Enda þótt læknar framkvæmi venjulega
raxmsókn á starfsemi skjaldkirtilsins, geta
þeir ekki verið fullkomlega öruggir um
rétta sjúkdómsgreiningu undir öllum kring-
umstæðum. Hin svokallaða efnaskiptarann-
sókn, sem fvmdin var upp fyrir nærfellt 30
árum og enn er eitt af veigamestu hjálpar-
tækjum nútíma læknavísinda, íxxiðast við að
mæla súrefnis-upptöku sjúklingsins og þar
með ákvarða starfsemi kirtilsins óbeint. Slík
rannsókn verður að eiga sér stað á meðan
efnaskipti sjúklingsins eru í sem mestri
„hvíld“ (en með efnaskiptum er hér átt við
þá þróun, er fæðan umbreytist í orku), —
vegna þess, að jafnvel sú athöfn ein að melta
venjulega máltíð matar, eykur á efnaskiptin.
Læknar hafa t.d. komizt að raun um það,
að næsta ógjömingur er að framkvæma á-
reiðanlegar efnaskiptarannsóknir á bömum
innan tólf ára aldurs, sökum þess hve erfitt
þau eiga með að vera róleg á meðan á rann-
sókninni stendur. Fullorðnir „slappa af“
ISBLAÐIÐ
165