Heimilisblaðið - 01.03.1961, Blaðsíða 6

DAGBOKARÞATTUR
frá 23. september 1748 til 2. janúar 1749
Eftir séra SKAFTA ARNASON.
SÉRA Skafti Árnason (f. 1720, d. 1782)
var sonur séra Árna Skaftasonar prests á
Sauðanesi, þar sem hann þjónaði í 53 ár
(1717—1770), og fyrri konu hans, Val-
gerðar Pétursdóttur frá Torfastöðum í
Vopnafirði.
Skafti hóf skólalærdóm hjá föðurbróður
sínum, séra Þorleifi Skaftasyni, sem þá
var orðinn prestur og prófastur í Múla í
Aðaldal, en hafði áður verið dómkirkju-
prestur á Hólum, gegnt rektorsstörfum þar
við skólann og öðru hverju verið officialis
(þ. e. staðgengill biskupsins í Hólabiskups-
dæmi. Hjá honum lærði Skafti í fimm ár
og var síðan næstu fjögur ár í Hólaskóla
(1741—1745). Þar var hann samtíða Lúð-
vík Harboe, sem kom til Islands árið 1741
og hafði aðsetur á Hólum næstu þrjá vetur,
svo sem kunnugt er. Skafti hefur því not-
ið góðs af endurbótunum, sem gerðar voru
á Hólaskóla að tilhlutan Harboes. En fjórða
og síðasta vetur Skafta á skólanum komst
hann í klandur og mikið þjark út af hnupli,
sem honum varð á ásamt öðrum skólapilti
þar á staðnum, og fengu þeir ekki að taka
próf við burtför sína þaðan um vorið. En
ári síðar fengu þeir báðir sakaruppgjöf að
konungsboði. Nokkru síðar (haustið 1748)
sigldi Skafti til Kaupmannahafnar, og frá
þeir tíma er dagbókarþátturinn, sem fer
hér á eftir.
Námsmenn, sem fóru í háskólann í Kaup-
mannahöfn á þessum tíma og allt fram á
miðja 19. öld, urðu að ganga undir sérstakt
inntökupróf við sjálfan háskólann (examen
artium), sem svarar til stúdentsprófsins nú
á tímum. Að því loknu urðu menn stúdent-
skólunum hér á landi, s. s. Hóla-, Skál-
holts-, Hólavalla- og Bessastaðaskóla voru
því ekki stúdentspróf, heldur veittu ÞaU
rétt til að taka slíkt próf, m. ö. o. inntöku-
próf í háskólann (og auk þess til að veia
prestur hér á landi). Námsvottorð fvá eiU'
hverjum viðurkenndum manni háskólu-
gengnum veitti líka sama rétt og lokapr01
skólanna. Skapti hefur því ekki þurft a°
vera á flæðiskeri staddur þrátt fyrir pr°t'
leysið á Hólum.
Nokkru eftir að Skafti kom til KayP'
mannahafnar hófst þetta próf hjá honunu
eins og sjá má af dagbókinni. Að Þy1
loknu var hann skráður í stúdentatölu ha-
skólans, sem hann getur einnig um. Aftul
á móti nefnir hann ekki einu orði, að hann
hefði fengið konungsleyfi til að ver°a
prestur (29. nóv. sama vetur). „Brot hans
þar talið æskubrek" (sbr. Isl. æviskrár)-
Næsta vor fór hann aftur heim til ls
lands (1749), var vígður ári síðar til a
vera aðstoðarprestur hjá föður sínum, íeicií
Hof í Vopnafirði 1757 og var þar prestui
til dauðadags, 3. marz 1782.
Séra Skafti Árnason var mikilh£etul
maður og drengskaparmaður hinn mes •
Margt merkisfólk er og hefur verið me°a
afkomenda hans.
—oOo—
Þá er næst að gera grein fyrir þessun1
þætti hér á eftir með fáum orðum. ,
Hann hefur ekki verið prentaður aoUl;
svo ég viti til. Handritið er í handritasa
Landsbókasafnsins, ÍB. 460, 8vo. Br
eflaust frá eigin hendi höfundarins og n10
er ekki kunnugt um neitt afrit. Það er 11
ar en fyrr ekki. Burtfararprófin frá lærðu-ttohefti, 12 blaðsíður, þétt ritaðar með smá11
50 heimilisbla®1®