Heimilisblaðið - 01.05.1969, Blaðsíða 5

Jafnvel hin algenga, litla igða, sem er grá og
oálitleg á veturnar á fóðurbakkanum fyrir
utan gluggann hjá oklcur, kemur fram með
alveg óvæntum yndisþokka, þegar hún er í
tiðilshugleiðingum. í sumum héruðum vel-
ur karlfuglinn sér sérstaklega falleg sólblóma-
fræ og flýgur með þau til sinnar útvöldu.
Ef hún vísar honum enn á bug, gengur hann
feti lengra og afhýðir hvert fræ áður en hann
lætur hana fá það! Yepjumar safnast sam-
an til keppni og baða út vængjunum, trön-
urnar dansa, ameríska skógarsnípan flýgur
upp í loftið í sveipflugi og lætur loftið þjóta
í yztu vængæfjöðrunum, svo að það lætur í
eyrum eins og yndisleg ástarhljómlist.
Hreiður fuglanna eru oft svo haglega gerð,
að erfitt er að skilja, að eðlishvöt ein hafi
náðið um byggingu þeirra. En þannig er því
farið. Með tilraunum hefur nýlega verið
sannað, að eðlishvötin til þess að byggja
breiður getur haldizt óbreytt í minnst fimm
kynslóðir, óháð reynslunni. Fjórir ættliðir
vefarafugla voru aldir upp í fangelsi án þess
að sjá nokkurn tíma hreiður eða nokkur af
þeim efnum, sem venjulega eru notuð í hreið-
ur þeirra. Svo var fimmta ættliðnum veitt
frelsi. Þegar í stað tólcu fuglarnir með óbrigð-
ulu öryggi að búa til sömu haglega fléttuðu
hreiðrin eins og forfeður þeirra.
Þegar fuglaungamir hafa brotizt út úr
oggjaskurninu með því að höggva það í sund-
Ur með bráðabirgða „eggja-tönn“, sem nátt-
úran hefur útbúið þá með, kemur strax í
Ijós, að þeir eru miklir mathákar með nær
því ótrúlega matarlyst. Rauðbrystingur get-
ur étið svo marga ánamaðka á einum degi,
að þeir mundu vera fjórir metrar á lengd,
°f þeir væra lagðir í eina lengju. Reynt hef-
Ur verið að telja, hve oft músarrindill sneri
aftur til hreiðurs síns til þess að mata unga
sína milli sólarupprásar til sólarlags. Hann
gerði það 1217 sinnum! Við aðra tilraun
voru færðar sönnur á, að ung svartkría, sem
vóg 31 gramm, át á hverjum degi 48 grömm
af fæðu. Enginn fugl getur lifað nema hann
éti á hverjum degi fæði, sem er að minnsta
kosti helmingurinn af hans eigin þunga.
1 lok sumarsins eru ungarnir komnir á legg,
forledrarnir skipta um ham, og fjörlegu blíst-
urstónarnir dofna eða þagna alveg. Nýjar
f.jaðrir koma svo hratt og lítt merkjanlega
1 stað slitnu fjaðranna, að nýju fjaðrirnar
eru þegar á góðri leið að vaxa út aftur í stað
fyrstu fjaðranna, sem falla, áður en næsta
fjöður fellur. Þessi breyting fer svo vel fram,
iað fuglinum er ekki hamlað á neinu tímabili
í flugi sínu. Þeir söngfuglar, sem eru sér-
staklega litskrúðugir, fá algerlega annan og
fábreyttari ferðabúning í stað sumarbúnings-
ins.
Á haust og sumarferðum sínum til annarra
landa fljúga fuglarnir stundum í meira en
hálfs annars kílómetra hæð yfir jörðu, og
margir þeirra fara ótrúlegar vegalengdir. Lít-
ill laufsöngvari, sem verpir í Canada, legg-
ur á hverju ári af stað í 6500 kílómetra langa
ferð til Brasilíu. Heiðlóa flýgur hæglega 12
-—13.000 kílómetra. En enginn jafnast á við
kríuna, sem er á norðurheimsskautssvæðun-
um á sumrin og er á suðurskautinu á vet-
urna. Það þýðir, að hún flýgur um 35.000
klíómetra á hverju ári!
En hvemig fara fuglarnir að því að rata?
Nýlega hefur verið sannað, að þeir geta átt-
að sig með furðulegri nálcvæmni — og ef
til vill einnig mælt tímann — með hjálp
stöðu sólarinnar á himninum. En enn eru
margar gátur óleystar, áður en unnt er að
vita með vissu, hvaða furðuöfl leiða farfugl-
ana gegnum lofttómið, ekki aðeins á daginn,
heldur einnig á nóttinni.
Þessi enska kona á mikið safn af smáfuglum, sem
liún elur og lijúkrar.
heimilisblaðið
93