Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1916, Blaðsíða 84

380
Mattli. Jochumsson:
l IÐUNN
Og þessir menn spurðu hvorki um vopnafrægð
(fremur en Tietgen), eða konungslraust og embætlis-
frama (fremur en Dalgas og Drewsen); þeir spurðu
um verkleg stórvirki, þeir spurðu um veg og við-
reisn þjóðarinnar. Einn af þessum ungu skörungum
var Georg Brandes. Þóll hann teldist vera af Gyð-
inga-ætlum, var hann hinn mesti ættjarðarvinur, og þó
nokkuð öðruvísi en aldanskir jafnaldrar hans. Þeir
AToru meira jarðbundnir eða heimaalningar, hans
ætterni var ulan og auslan úr heimi og þó fyrir
löngu danskt orðið; en fyrir þá sök hófu hann
Iivorki né hindruðu heimagrónir lileypidómar né
heldur kostir. Hann varð því snemma aiþjóða-maður
(Kosmópólit) um leið og danskur maður; var af
góðu fólki kominn, skarpgáfaður og víðlesinn þegar
á unga aldri, trúði á alt stórt, frjálst og fagurt, en
hataðist við alla erfðatrú, ofríki og ófrjálslyndi — alt
sem selli ofurliug og frihyggju skorður. En ættjörðu
sinni brann i honum að gagna með því að hleypa
inn yíir hana, eins og fúið mýrlendi og móa, nýju
llóði erlendra menningarslrauma. Og baráttu sína
hóf hann fyrst fyrir alvöru þella ár, um nýárið 1872,
því þá hélt hann fyrsta fyrirlestur á háskólanum-
Þar var troðfult, því Brandes var þegar kunnur orð-
inn fyrir ritdeilur gegn ltasmusi próf. Nielsen o. íl-
Eg, sem þetta rita, sá þá fyrst Brandes og stóð
inniklemdur fyrir framan kné hans. Hann liafði ræðu
sína rilaða fyrir sér og fylgdi lienni svo lítið á bæri,
talaði ekki mjög hátt í fýrstu, en sólli sig; var rómur
lians mjúkur og snjallur, þá er hann beitti honunn
orðfærið óvenju smellið. Hann var fölleilur og skarp-
leitur, en fjör og ákafi brann úr augum lians. Var
auðséð, að menn dáðu mælsku hans, þó all-sundur-
leitir dómar fylgdu eflir á. Var og ofsi hans miklu
meiri en svo, að hann mætli ávalt stilla lil hófs, svo
hið rótnæma i ræðu lians hneykslaði ekki þá sen>