Kirkjuritið - 01.02.1955, Qupperneq 12

MAGNÚS MÁR LÁRUSSON:
Ketill Þorsteinsson, biskup á Hólum.
Á þessu sumri hafa liðnir tímar talað sterkar en oft
fyrri. Og einkum hafa heyrzt raddir frá því timabili, sem
á margan hátt virðist vera glæsilegast í sögu þjóðarinnar.
Hinar umfangsmiklu rannsóknir í Skálholti hafa vakið
eftirtekt og með réttu, en það var fyrst, er legstaður Páls
biskups Jónssonar varð kunnur, að menn fengu almennt
þá tilfinningu, að djúp og varanleg tengsl væru enn við
þjóðveldistímann og goðakirkjuna fornu. Hér skal brugðið
upp ágripi af sögu eins þeirra mörgu manna, þekktra, er
hinzta leg hlaut hjá móðurkirkjunni í Skálholti. Hann
er Ketill Þorsteinsson, biskup á Hólum frá 1122 til 1145,
hinn annar á þeim stóli.
Saga Ketils virðist ekki hafa verið rituð, en heimildir
um hann hafa varðveitzt í nokkrum ritum, þannig að
gjörlegt er að rekja ævi hans með nokkurri nákvæmni
og sennilega rétta. Og eins og koma mun fram, er hann
hinn virðulegasti fulltrúi þeirrar kirkju, er vér nefnum
goðakirkjuna.
Sú kirkja einkenndist af því, að ný trú hafði verið tekin
af landsmönnum. Trú, sem leiddi af sér andlega vakningu,
er hún flutti inn í landið nýja menningu. En hin nýja
menning hinnar latnesku rómversk-kaþólsku trúar rann
saman við hina fornu menningu og myndaði sérstæða
sterka menningu, sem gat af sér þau rit, sem íslenzkt
þjóðerni mun um aldur og ævi byggja tilveru sina á. Við
tilkomu hinnar kristnu menningar losnuðu öfl úr læðingi,
sem gátu af sér listaverk, sem vegna stíls síns og styrk-
leika munu aldrei undir iok líða.