Kirkjuritið - 01.01.1964, Side 24

18
KIRKJURITID
En kirkjan lifir ekki fyrir þá sök, að liún sé inn undir hjá
valdhöfunum. Hún líður lieldur ekki undir lok vegna óvin-
veittrar afstöðu yfirvaldanna. Það var evangeliskum mönnurn
1 jóst á þessum langa ofsóknartíma. Kirkjan lifir aðeins fyrir
Guðs náð. 1 augum heimsins var hin evangeliska kirkja þeirra
tíma sigruð og nærri alveg afmáð, en fyrir Guði var hún það
ekki. Þeir Austurríkismenn voru enn til, sem liéldn fast við
evangeliska trú þrátt fyrir allt og ólu börn sín upp í þeirri trú.
Þeir áræddu að vísu ekki að láta á sér bera. En í afskekktum
fjalladölum fundu þeir griðastaði, þar sem þeir gátu lagt rækt
við feðranna trú. Þar lásu þeir mikið biblíuþýðingu Lúthers,
þrátt fyrir viðurlög, sem við því lágu, að eiga slíka bók. Það
sést af réttarskjölum, sem varðveitzt liafa, að þessir fjallahænd-
ur voru biblíufróðir með afbrigðum. Það var líka staðfest af
|)restum Friðriks Villijálms 1. Prússakonungs, sem lét kanna
kunnáttu í kristnum fræðum hjá 20.000 íbúum frá Salzhurg í
Austurríki, sem liann veitti hæli í Austur-Prússlandi árið 1732.
Nýr þáttur í sögu mótmælenda í Austurríki liófst með frið-
arboði Jósefs 2. keisara, 13. október 1781. Með þeirri tilskipun
fengu evangeliskir menn, bæði lútherskir og reformertir, rétt
til eigin trúariðkanna. 1 framkvæmd var þetta meðal annars
þannig: Þegar 100 fjölskyldur eða 500 einstaklingar á einurn
og sama stað játuðu lútherska trú, var gefið leyfi til að setja á
stofn söfnuð og byggja bænhús, þó án turns og kirkjuklukkna.
Þá var og leyft að hyggja skóla, kalla prest og kennara o.s.frv.
Nú kom í ljós, að því fór víðs fjarri, að evangeliskur kristin-
dómur væri liðinn undir lok í Austurríki. Stjórnin varð mjög
undrandi, þegar 73.000 íbúar lýstu því yfir, að þeir væru sann-
færðir lútherstrúarmenn. Enn jiá var langt hilið frá tilveru-
rétti til jafnréttis í trúarlegum efnum. Mjög var erfitt um vik
fvrir J)á, sem vildu snúast til lútherskrar trúar. Yfirvöldin
lögðu líka tálmanir á starf evangeliskra manna. Samningur,
sem gerður var 1855, fékk rómversku kirkjunni yfirráð hjóna-
vígslulöggjafarinnar og skólakerfis landsins. Fullt jafnrétti fyr-
ir evangelisku kirkjuna í Austurríki náðist ekki, fyrr en yfir-
lýsingin um réttindi mótmælenda var gefin út 8. apríl 1861-
Þar voru líka sett upp drög að kirkjuskipan með öldungaráðs-
stjórn. Sérstök lög voru sett varðandi jafnrétti í skólainálum
og hjúskaparmalum, uni skipti á kirkjufélagi o.s.frv. Réttaraf-