Syrpa - 01.03.1912, Blaðsíða 47

173
IIVAR ER JÓHANN ORTH?
um. Óþarft er að geta þess að ríki
þetta var ekki leugur til.
Stuttu eftir dauöa föður síns út-
skrifaðist Jóhann úr hermannaskóla
og fór til hirðarinnar í Vínarborg.
Brátt bar á því að hið unga glæsi-
menni bar af öðrum að andlegu og
líkamlegu atgervi, var einnig sjálf-
stæðari og staðfastari í skoðunum
en títt var unt jafningja hans.
Allir dáðust að þessuni unga
manni. Fjölhæfni hans var frábær.
Fagur vöxtur og konungleg fram-
ganga var í samræmi við samboðið
andlegt atgjörvi. Efnafræði og
önnur vísindi voru yndi hans; skáld
var hann gott og gaf út hefti nokk-
ur undir gerfinafninu: Jóhann Or.th;
voru ritdómarar sammála um að
lúka á þau lofsorði. Tónsmíðar
hans áunnu honum einnig frægð,dg
má enn finna margar þeirra í söfn-
um þeirra. er tónlist unna. Tveir
valsar er hann samdi, voru leiknir
á öllum dönsum við Vínarhirðina
árið 1882, og söngleikur eftir liann
kallaður ,,Die Assassinen“, var oft
sýndur við hirðleikhúsið. Lista vel
lék Jóhann á hljóðfæri, einkanlega
píanó, og lét honum alt jafn vel,
sorgarsöngvar og gleðilög.
Prinsinn átti sér höll eina, erhann
hallaði Orth-höll; stóð hún á hólma
í Gmundenvatni. Á fögrum kvöld-
um mátti jafnan finna hinn unga
höfðingja við hljóðfæri sitt í sölum
er út að vatninu vissu, lék hann þá
uppáhalds lög sín. ,,Ó þeir himn-
esku tónar!“ er haft eftir konu, er
var vinur hans áþeimárum. ,,Hver
má gleyma þeirri list. Eg man svo
vel margt sumarkvöld, er sál hans
virtist birta sínar instu hugrenning-
ar á guðamáli hljómanna. Oss fanst
eyjan töfruð og tónar frá hulins-
heimum breiða dularblæju yfir ná-
grennið“.
Engin hirð er glæsilegri en hirð
Austurríkiskeisara,og við dansveizl-
ur keisarans bar Jóhann hertogi af
öllum þeim glæsilega skara, er þar
varsaman kominn. Finstsumum er
til hans þektu þá, að hugur hans
hijóti oft að hafa reikað til baka til
þeirra tíma, er allra augu fylgdu
hverri hreyfingu hans íhinummikla
Rittersaal í keisarahöllinni. Eftir
burtför hans fanst mörgum hljótt
um sali. Og er hann var við hirð-
ina var tíðast stíginn vals við tón-
lög hans. Enn þann dag í dag eru
við hvern hiiðdans leikin eitt eða
fleiri danslög hans. Hljóta ekki
tónar þeir að vekja viðkvæmar end-
minningar hjá fleiri en einni af þeim,
er á dögum Jóhanns voru glæsi-
meyjar hirðarinnar?
í þann niund, sem hertoginn var
á frægðarferli sínum, var n-ikið um
dularfull fyrirbrigði rætt vib hirðina.
Andatrúarmabur einn frá París,
Bastien að nafni, var að sýna list
sína í Vínarborg, og þótti mörgum
mikið um mátt hans og töldu hann
kalla fram framliðna.
,,Bastien þessi er ómerkilegur
loddari“, var skoðun Jóhanns h«r-
toga. Lét hann það í ljósi við
Rudolphríkiserfingja,þann ernokkr-
um árum síöar lá dauður íMeyerling,
hvort það var af sjálfs völdum eða
annara,eralmenningi ekki kunnugt.
Prinsarþessir,sem segja má að riðnir
séu við dularfyllstu æfintýri síðustu
aldar,lögðu saman ráð sín, að koma
upp um Bastien. Þeir komu á
galdramót hans eitt, er hann taldi
sig leiða fram hershöfðingjann fræga
Rádetzky. Svipur Radetzkys hul-
inn ljósri skikkju var að segja frá