Nýjar kvöldvökur - 01.01.1950, Side 35

N. Kv.
ÞRÍR HERMENN
25
„Eg var kvaddur í herþjónustu um ára-
mótin. Við tókum þátt í heræliingum, fyrst
í Norðurlandi og síðan í Þrændalögum. í
upphaíi stríðsins barðist eg þar. Við urðum
fyrir slysum og óhöppum frá upphafi. Bret-
ar komu til Namsóss. Vopn þeirra voru litlu
betri en okkar, Þar virtist ekki vera um
neinar fastar og ákveðnar fyrirskipanir að
ræða, og við vorum í vafa um, hvort liðs-
foringjar vorir hefðu fengið raunverulegar
áætlanir sem framfylgja ætti. Piltana dauð-
langaði til að gera gagnárás og taka aftur
Þrándheimsborg. Foringjarnir sögðu, að til
þess værum við ekki nægilega liðssterkir,
við yrðum að bíða Bretanna. En Bretarnir
megnuðu ekki einu sinni að halda Stein-
kersbæ við botn Þrándheimsfjarðarins.
Þýzkt herlið jókst í sífellu og bættist við á
degi hverjum. Þeir höfðu töglin og hagld-
irnar í firðinum öllum frá upphafi og einn-
ig í lofti. Hvað sem við reyndum, kom að
engu haldi. Þeir eyddu öllum þeim bæjum,
sem við reyndum að verja þarna. Steinker
var skotið í rústir af sjó, en Namsós úr lofti.
Eg sá báða þessa smábæi brenna til ösku.
Eg ók um Steinker, meðan kirkjan var að
brenna. í þeirri kirkju höfðum við, eg og
sex bræður mínir, allir verið skírðir og
fermdir.
Eg átti bifhjól og var því settur til sendi-
ferða. Það var hreinasta víti. Mér var þann-
ig varnað að taka beinan þátt í nokkrum
bardaga; en aftur á móti hafði eg þó hjólið
og komst þannig undan norður á bóginn,
er Bretar hörfuðu undan, og bardögum var
lokið á þessum slóðum. Eg var með í öllum
orustum á leiðinni norður. Eg skildi eftir
hjólið í sjóbúð í Mósævi (Mossjöen) og fór
þaðan til Bodeyjar á fiskibáti. Eg man vel,
að þetta var 23. maí. Það var einmitt þann
dag, sem Þjóðverjar gereyddu bæ þessum
úr lofti. Þýzku flugvélarnar hófu árásina á
sjúkrahúsið og eyddu síðan öllum bænum.
Eg hélt áfram norður eftir til að berjast, en
nú var eg orðinn vonlaus um sigur.
Við áttum nokkra dásamlega daga í fjöll-
unum fyrir norðan Njarðvík. Við skutum
Þjóðverja eins og kanínur og hertókum
hvern fanna-tindinn af öðrum. En innra
með mér var eg þess alltaf fullviss, að allt
væri til fánýtis. Við gætum aldrei sigrað.
En loksins rann þó einnig mín reynslu-
stund upp. Ef til vill telst það aðeins smá-
vægilegt atriði, en það gerbreytti skoðun
minni og viðhorfi. Þetta skeði daginn, sem
við áttum' að gefast upp fyrir Þjóðverjum.
Eg var á Seljamó*), er Ruge yfirhershöfð-
ingi kom aftur frá gerðardómsráðstefnu
Þjóðverja. Piltarnir sögðu, að hann hefði
reynt til þrautar að halda frjálsum nyrzta
hluta landsins. Þeir sögðu einnig, að Þjóð-
verjar bæru virðingu fyrir honum. Og það
hljóta allir að gera. Við hermenn elskuðum
general Ruge. Eg lagði engan trúnað á, að
Þjóðverjar myndu bjóða okkur neinar til-
slakanir. Þeir myndu hrifsa land vort á
sama hátt, og allan heiminn ella. Við gæt-
um aðeins vonað, að næsta kynslóð kynni ef
til vill að verða nægilega siðspillt, dýrsleg
og hrottafengin til að vera fær um að vinna
á þeim.
Yfirhershöfðinginn kom aftur með ein-
mitt þau boð, sem eg hafði búizt við: Við
áttum að gefast upp, skilmálalaust. Nú stóð-
um við á gamla liðskönnunarvellinum til
síðustu liðskönnunar. Við áttum að leggja
niður. vopnin. Þjóðverjar myndu svo koma
sama kvöldið og taka við öllu. Síðan mynd-
um við verða sendir annað hvort í fanga-
herbúðir, eða þá heim til okkar til að vinna
þar í þrælkun á okkar eigin heimilum.
Það varð dauðaþögn um allan völlinn,
er yfirhershöfðinginn nálgaðist. Við höfð-
um ekki verið skrafhreifir til þessa, en nú
stóðu allir á öndinni. Orð hans voru skýr og
ákveðin, sem skipun væri, en þau voru sam-
tímis einnig sem persónuleg kveðja til hvers
og eins okkar allra.
*) Heræfingavöllur austur af Tromsey. — Þýð.
4