Nýjar kvöldvökur - 01.01.1950, Page 40

30
BÆKUR
N. Kv.
menntalíf, er harla sjaldan skyggnzt inn
í líf fólksins sjálfs. Vér fáum sáralítið að
vita um klæðnað þess, húsakynni, matar-
æði eða dagleg störf.
í riti því, er hér um ræðir, hefur Skúli
Guðjónsson prófessor tekið til rækilegrar
rannsóknar heimildir allar, er snerta mat-
aræði og heilsufar forfeðra vorra á Norður-
löndum, en vitanlega eru fornbókmenntir
íslendinga þar höfuðheimildin. Höf. rekur
eftir því, sem efni standa til, mataræði og
matargerð til forna, en allvíða verður að
geta í eyður. En samt tekst honum að gefa
þar samfellda mynd og gæða frásögnina lit
og lífi. En þess er að gæta, að þótt höf. sé
heillaður af hinu sögulega viðfangsefni, þá
er bókin samt skrifuð af menneldis- og
heilsufræðingi, en í þeim greinum er höf.
í fremstu röð á Norðurlöndum.
Margar skemmtilegar staðreyndir eru
dregnar þar fram í dagsljósið, t. d. að ís-
lenzkar húsfreyjur kunnu að gerilsneyða
mjólk til skyrgerðar, nær 1000 árum áður
en Pasteur varð heimsfrægur fyrir geril-
sneyðingu sína, og að Magnús Ketilsson
ber fram ,,sýkingarkenningu“ af völdum
einhverra illyrma heilli öld á undan þeim
Pasteur og Koch.
Rúmið leyfir ekki að tilfæra dæmi úr
bók þessari, þótt freistandi væri, en þ>ess
skal þó getið, að höf. kemst að þeirri niður-
stöðu, að mataræðið hafi að langmestu
leyti verið dýrafæða. Brauð og grautar
nokkuð, en grænmeti skipt litlu máli. Fæða
þess hafi verið holl og viðurværi manna
gott, enda að langmestu leyti heimaöfluð
fæða, en það telur höf. að sé hverri þjóð
holfast, er hún aflar sjálf.
Öll er bókin fróðleg og skemmtileg og
fyllir upp í eyðu, sem annars ber svo rnjög
á í sagnaritun vorri.
Jón Sigurðsson, Yztafelli: UM
DAGINN OG VEGINN. Rvík.
1950. Útg. ísafoldarprentsmiðja.
í bæklingi þessum eru 6 erindi, samin
til flutnings í útvarpi á næstliðnum árum.
Kemur höf. allvíða við og bendir á margt,
sem honum þykir miður fara í þjóðlífi
voru. Flytur Jiöf. mál sitt djarflega og Jiisp-
urslaust, og er því fengur að erindunum á
prenti, eins og lrverri þeirri grein, er ræðir
vandamál dagsins af áhuga og einlægni.
En varla munu menn almennt samþykkja
þá fullyrðingu lröf., að bændastétt landsins
sé sérstök lrornreka um stuðning af al-
mannafé.
En liitt er óverjandi, að Ríkisútvarpið
skuli ltafa synjað einu erindanna um flutn-
ing og látið flytja annað með úrfellingum.
Ekkert í erindunum réttlætir þessa fram-
komu útvarpsráðs, og er illt til þess að
vita, að málfrelsi skuli vera svo takmarkað
í lýðfrjálsu landi. St. St.
ÞRJÁR UNGLINGABÆKUR.
Á undanförnum mánuðum liefur ísa-
fold sent frá sér þrjár unglingabækur, sem
allar mega teljast í fremstu röð slíkra bóka.
Fyrst má geta Sólskinsdaga Jóns Sveins-
sonar, sem er 3. bindið í Ritsafni ltans, í
þýðingu Freysteins Gunnarssonar. Þetta
eru smásögur, er gerast á Akureyri og í
grennd. Inn í eina þeirra er ofið erlendum
ævintýrum. Það er raunar óþarfi að rita
eða ræða um Nonnabækurnar. Þær eru
livarvetna um liinn menntaða heim viður-
kenndar, sem úrvalsbækur, og lesnar af
milljónum unglinga. Og ekki sízt ættu þær
að verða vinsælar liér lieima í áttlrögum
liöfundarins.
Önnur bókin er: Margt getur skemmti-
legt skeð eftir Stefán Jónsson. Hefur lröf.
lesið liana í barnatímum útvarpsins nú
undanfarið, svo ætla má, að lrún sé þegar
alkunn. Annars er því ekki að neita, að
St. St.