Nýjar kvöldvökur - 15.06.1928, Blaðsíða 33

NYJAR KVÖLDVÖKUR.
95
HÖFUÐBOEGIR.
3. París.
Höfuðborg Frakklands og næst stærsta borg
Evrópu er París. Eftir fólkstali 1921 hafði Paris
2,900,000 íbúa, en ef talin eru kjördæinin St. Denis
og Sceaux, sem eru áföst við París, verður íbúa-
talan 4,441,000. Þessi fjögur og hálf miljón manna
býr á fleti, sem er aðeins 11 kin. frá austri til
vesturs og 9 km. frá norðri til suðurs, enda er
borgin einhver pjettbýlasta í allri Evrópu. Næstum
allar byggingarnar eru há hús. Loftslagið, sern
er mjög þægilegt og heilnæmt, er til mikilla bóta
og sama er að segja um hina stóru og mörgu
skemtigarða, hin breiðu stræti og hin mörgu trje,
sem gróðursett eru meðfram strætunum. Fljótið
Seine rennur gegnum borgina frá austri til vesturs
og skiftir lienni i tvent, sem Parísarbúar kalla
hægri bakka (nyrðri hlutann) og vinstri bakka
(pann syðri). í sjálfu fljótinu eru tvær Iitlar eyjar:
St. Louis og Cité. Á þessum eyjum voru á Iöngu
liðnum öldum hin elsta París. Borginni er skift í
20 kjördæmi, sem hvert hefir sinn borgarstjóra
(Maire) og að nokkru leyti stjórnar sjer sjálft.
Kjördæmi þessi eru tölusett, en pó er enn pá mjög
algengt, að hvert kjördæmi er nefnt með nafni
(t. d. BatignoIIes, Grenelles, Montrouge, Mont-
martre o. s. frv.). í kringum sjálfa borgina liggur
enn pá nokkur hluti að hinum gömlu víggirðing-
um, sem enn voru notaðir til varnar 1870—1871,
en pær eru nú smátt og smátt að hverfa og rýma
fyrir nýjum borgarhlutum. Töluvert af virkjum er
i kringum París. En eftir reynslunni í heiinsstyrj-
öldinni miklu virðist pó nytsemi peirra vafasöm.
Umferð í pes6ari stóru borg fer fram sumpart nieð
hring-brautum (ganga fyrir gufu) og sumpart af
viðtæku kerfi af neðanjarðarbrautum (ganga fyrir
rafmagni), sem kallað er „Metro“. Hjer við bæt-
ist ca. 50 almenningsvagna-linur (bifreiða) og ca.
130 rafmagnssporvagna-línur. 1923 taldist svo til,
að notaðar væru yfir 100,000 bifreiðar, en sjálf-
sagt eru pær nú orðnar 150,000. Þar að á'uki er
heill hópur af Iitlum gufubátum á Seine. — Umferð
um götur og stræti er afskapleg, næstum óvið-
ráðanleg, en regla ágæt. Miðstjórn umboðsstjórn-
arinnar er I höndum Seine-amtmanns, lögreglu-
amtmanns og bæjarráðs, „Conseil municipal", með
80 meðlimum, nefnilega 4 frá hverju kjördæmi, og
á meðal peirra borgarstjóri hvers kjördæmis. Lög-
reglu-, vatnsleiðslu-, skóla- og fátækramál eru fyr-
irmynd, hreinlæti og lýsing einnig, og Paris er
einhver heilnæinasta borg i Evrópu. Enkennilegt
er pað við París, að vöxtur hennar stafar ein-
göngu af innflutningi. Það deyja miklu fleiri i Par-
ís en fæðast. Hjer um bil 60°/o af íbúunum hefir
atvinnu sina af handiðn og vjelaiðnaði. Sjerstak-
lega er skrautiðnaður, fatagerð og tískuskraut alls-
konar aðalatvinna fjölda manna. Mjög iniklar
tekjur hefir París af hinum afskaplega ferðamanna-
straum, sem færa henni árlega miljarðá. Önnur
tekjulind er sú, að nokkrarpúsundir af rlkum útlend-
ingum býr par og eyða tekjum sínurn. Engin borg
er eins auðug af skrauthýsum og París. Notre
Dame kirkjan, Invalidehótelið, Sigurbogipn, Troca-
dero, Madeleine-kirkjan o. fl. Hjer við bætast
stærstu listasöfn heimsins (Louvre og Luxembourg)
og bókasöfn, hin stóru breiðstræti, leikhúsin, söfn
og minnismerki, púsund undraverk, sem öll vekja
undrun og aðdáun ferðamannsins og gefur París
rjett til að vera talin fegursta og mest aðlaðandi
borg heimsins^
Paris var pegar kunn Iangt aftur i fornöld.
Kunnugt er t. d. að árið 52 f. Kr. kallaði Cæsar,
sem pá hafði brotið undir sig Galliu (Frakkland),
saman ráð af galliskum höfðingjum í Lutetia Paris-
iorum, litlum bæ á eyjunni Cité í Seine-fljótinu, og
á miðöldum óx París að stærð og útliti. Árið 1200
var háskóli stofnsettur par og svo nafnkunn var
guðfræðisdeild hans, að hún hafði um 20,000
stúdenta. Þá pegar hafði París 100,000 íbúa. í
kringum 987 varð París höfuðborg Frakklands. Á
nýju öldinni hefir París lifað 4 stjórnarbyltingar:
1789, 1830, 1848 og 1871 (,,Parísar-bæjarfjelagið“),
og prisvar sinnum verið alsett framandi hersveit-
um: 1814, 1815 og 1871.