Sjómannadagsblaðið - 01.06.1996, Blaðsíða 69

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
69
*
„I várum lögum“
— sagt frá dr. Jóni Dúasyni sem barðist fyrir því að Grænland yrði íslensk
nýlenda og heitum umræðum um málið fyrir 42 árum
Jón Dúason: „Grænlendingar eru ekki né
hafa nokkru sinni verið fullvalda þjóð. “
Pétur Ottesen: „Þá er þar loðdýrarœkt
mikil og gagnsamleg... “
Kristján Albertsson: „Fólkið sem á Grœn
landi býr á Grœnland... “
«A
Grænlandi eru fram-
tíðarskilyrði fyrir
hrausta og harðfenga
menn.“ Þessi orð eru niðurlag á til-
lögu sem flutt var á Alþingi Islend-
inga á þinginu í nóvember 1954.
Flutningsmaðurinn var Pétur Otte-
sen alþingismaður og miðaði tillagan
í sem skemmstu máli að því að þegar
yrði gerð gangskör að því að viður-
kenndur yrði réttur Islendinga til at-
vinnurekstrar á Grænlandi og við
strendur þess.
Þessi krafa var vissulega ekki ný af
nálinni. Pétur hafði margsinnis flutt
hana. Ymsir íslendingar höfðu rann-
sakað hin fornu tengsl íslands og
Grænlands og komist að þeirri niður-
stöðu að þrátt fyrir langa undirokun
Islands af hálfu erlendra þjóða og þá
staðreynd að Grænland var svo gott
sem týnt land öldum saman hefði
staða Grænlands sem íslensks
„amts“ eða nýlendu ekki breyst rétt-
arfarslega.
Deilt um yfírráð á Grænlandi
Einar Benediktsson skáld viðraði
oft þá hugmynd að íslendingar gerðu
kröfu til Grænlands og árið 1931
færðust þessi mál í brennidepil,
þegar Norðmenn tóku sig til og námu
land á Austur-Grænlandi. Spruttu þá
upp hatrammar deilur milli Norð-
manna og Dana og Alþingi Islend-
inga skoraði á ríkisstjórnina að gæta
hagsmuna íslands í sambandi við þá
togstreitu. Deilu þessari var skotið til
Fasta alþjóðadómstólsins sem árið
1933 dæmdi landriám Norðmanna
ólöglegt vegna þess að hinn forni
yfirráðaréttur er á 13. öld komst í
hendur Noregskonungs hafði tekið
til alls Grænlands og væri því enn í
gildi. Var því litið svo á að Dönum
bæri yfirráðarétturinn eftir sem
áður.
Innlimun Grænlands
Eftir stofnun Sameinuðu þjóð-
anna urðu Danir að skila skýrslu um
stjórnun sína á Grænlandi til vernd-
argæslunefndar samtakanna. Arið
1953 gekk hins vegar í gildi ný stjórn-
arskrá í Danmörku þar sem ákveðið
var að Grænland skyldi ekki lengur
teljast nýlenda Dana, heldur sérstakt
„amt“ í kóngsins víðlenda ríki. í sam-
ræmi við þetta fóru Danir fram á að
þurfa ekki lengur að skila skýrslum
til verndargæslunefndarinnar um
stjórnun sína.
Nú vöknuðu Grænlandsmálin á ís-
landi til nýs lífs og vildu ýmsir þing-