Eimreiðin - 01.10.1933, Page 70

420
SAMBANDSLÖGIN FIMTÁN ÁRA
EIMREIÐIN
Áhrifin frá öðrum þjóðum hafa borisf hingað fyrir milligöngu
þeirra. Islendingar hafa séð heiminn í gegn um dönsk gler-
augu. Eg hygg að lengi megi leita að hliðstæðu menningar-
sambandi þjóða, því er þetta var, og það má nærri geta
hvort svo einhæft samband hefur eigi sett mót sitt á menn-
ingu vora.
Sumarið 1918 var merkur blaðamaður danskur, Svend
Poulsen ritstjóri, á ferð hér á landi. Eg tilfæri hér nokkur
ummæli hans, til að sýna hvernig dönskum manni kom ís-
lenzk menning þá fyrir sjónir.
„Fyrir danslian mann er það einkennilegt, að koma til Reykjavíkur í
fyrsta sinn, því að það er eigi aðeins, að hann sjái þegar hinn norræna
svip borgar og íbúa, heldur furðar mann enn þá meira á hinum nána
skyldleika við alt danskt, er maður mætir við hvert fótmál. Allur hinn
mentaði lýður borgarinnar skilur og talar dönsku, og flestir almúgamenn
geta gert sig nokkurnveginn skiljanlega á dönsku. I búðum og verzlun-
um sér maður allskonar danskar vörur. Verzlunin er eins og heima i
pundum, krónum og aurum, og verzlunarrekstur og viðskiftalíf er mjög
svipað og í Kaupmannahöfn. íslenzkir embættismenn, vísindamenn, rit-
höfundar og listamenn eru kunnugri dansltri menningu, tungu og þjóð-
arþroska heldur en meðal Danir". Hann sagði ennfremur, að aðkomu-
manninum væri það ljóst, að hér sé hann í því landi „þar sem norræn
menning og framar öllu dönsk tunga, danskt þjóðerni, dönsk viðskif11
og samúð með öllu því, er danskt er, er rótgrónari heldur en í nokkru
öðru landi utan Danmerkur".
Þetta var ekki ofmælt, þrátt fyrir alt Danahatur og alla
sjálfstæðisbaráttuna. Og það var næsta eðlilegt að svo væri.
íslendingar höfðu sótt alt til Danmerkur öldum saman. Is-
lenzkir mentamenn stunduðu nám sitt nærri eingöngu við
Hafnarháskóla. Flestir þeirra komu aldrei út fyrir Danmörku.
Þeir dvöldu þar árum saman. Þeir kyntust danskri menningu
og þjóðlífi. Þeir drukku í sig danskar skoðanir og danskan
smekk, þeir tömdu sér danska siði og venjur. Og þó að þeu*
kæmu Danahatarar og eindregnir sjálfstæðismenn heim aftur,
þá fluttu þeir margt af þessu heim með sér. Þó þeir vissu
ekki af því sjálfir, þá náði sjóndeildarhringur margra þeirra
lítið út fyrir Danmörku. Verzlunarstéttin íslenzka átti mest af
utanlands viðskiftum sínum við Dani. Iðnaðarmenn, búfraeð-
ingar, kennarar og aðrir, er fóru utan til þess að leita ser