Eimreiðin - 01.04.1938, Síða 107

e*Mheiðin
RADDIR
227
ri''ishugniynd. I>ær l'lúðu undan cinveldinu beint í greipar einræðisins,
'Hgna ])ess að þær undir leiðsögu æfintýramanna og valdaspekúlanta
’-'ndu sinni eigin hópsál — vanræktu sjálfa jijóðarhugmyndina og hirtu
Uvki um að gefa henni þá hlutdeild og það líffæri, sem hún varð að hafa
sijórnskipuninni og sem er hvorki meira né minna en sjálft höfuð
r*i'isvaldsins — heildarinnsiglið, oddaliðurinn, úrslitavaldið — eða hvað
m®nn vilja kalla ]>að — sem her ábyrgð fyrir þjóðinni, en er óháð öllum
'Hispörtum. — l>að urðu ]>vert á móti málspartarnir, sem strax í byrjun
J11 yfirsterkari og hindruðu, að það tækist að skapa liöfuð á ríkið. Og
U1unaði einmitt þessu. Þjóðirnar fóru á mis við þjóðræðið og lentu i
*"i nveltu lýðræðisins — hins sálarlausa stjórnfars-óskapnaðar, sem
' lsi áfram á ýmsum endum og enginn veit um u]>p eða niður á fyr
11 að lokum, að eitthvert einræðishöfuð hefur fest sig á skrokkinn.
J\byrgSin niður á við. Hér er þá komið svar við spurningunni uin
'Uninn á þjóðræði og lýðræði. I>að munar aðeins liöfðinu, sem lýðræðis-
I"'nuni vamtanlega finst minna of mikið á gamla einveldið og þess vegna
1 að reyna að komast hjá. En vegna ]>ess að jafnvel mjög ófullkomin
Jointækni þó lieimtar þennan lið í stjórnskipulagið, ]>á eru fundin upp
• UUskonar lýðræðisleg gcrviliöfuð, sem eins og áður er sagt bera ábyrgð
'ður fyrir sig, gagnvart málspörtum þjóðmálanna — sínum eigin stuðn-
USsfloirj^um jjess; gervihöfuð liafa komið inönnum til að halda, að lýð-
'æri ríki í eiginlegum skilningi. En þar liggur einmitt liugsunar-
'illan.
nn í dómarasætinu. Ríki að réttum skilningi eru aðeins ]>jóð-
°g sum einræðisriki, vegua ]>ess að ]>au kappkosta að setja trygg-
"álsparturi
rikin
?®ar’ ikiu stefna út vfir líðandi stund og út yfir einkahagsmuni. Rétt
"sstofnun er trygging fyrir heildina og framtíðina og skapar þannig
ru.gt vígj fyrir einkahagsmunina, ver þá fvrir ásælni hvers annars og
a^Uni utan að og tryggir framtíð þeirra. Til þess eru ríki stofnuð, en
'" lli ]>ess að lenda i höndum eins málspartsins, til þess að hann geti
0 llr“tur náð sér niðri á öðrum. En ]>annig eru lýðrikin. Þar er rikis-
'aldið
r‘kishug:
einmitt orðið að skæðasta vopninu í
innanlandsdeilum. Þar er
' itanlcs
myndin orðin alneikvæð og sokkin eins djúpt eins og liún kemst.
U'eðal
a er þó slikt vopn ekki notað mjög grimmilega fyrst i stað
sæmilega siðaðra manna. En það leiðir af sjálfu sér, að þegar svo
alt
'unið að aðaltryggingin er orðin að aðalvopninu, þá er ekki einungis
ouyggi 0g -jj j]]fri’i liorfin, heldur komið á beint stríðsástand, sem á
' "r sér að harðna. — Lýðræðið er því í eðli sínu ekkert annað en borg-
‘ls*.vrjöld á stjórnmálasviðinu, löglega rekin á þjóðarkostnað.
ji^j'u-nfarshugtökin og andstæðulögmálið. Þó að hér sé ekki tækifæri
^ ‘lfl ^ara langt út i fræðilegar skýringar, skal lauslega drepið á inn-
st'.ri5is afstöðu hinna fjögra aðal-st jórnfarshugtaka — einræðis og
uvnleysis annars vegar og þjóðræðis og lýðræðis hins vegar.
f|ugsuni oss að þroskabraut stjórnfarsins liggi upp eftir breklcu, sem
'ákna það, að leiðin er erfið og kostar siðferðilegt sóluiarafl fram á