Eimreiðin - 01.04.1938, Blaðsíða 111

ElMREIDIN
IIAUDIH
231
nioira cða minna leyti undir vald þess, sem veitir viðreisnarlánið. hn a
b;di yjg einræðið stendur samt altaf klofin l>jóð og óánægð og nægilega
■'iagnaður fjandskapur og tortrygni til að veikja sjálfsbjörg manna og at-
'innulifið í heild. — Það er þvi vitanlega þjóðrikið, sem mest traust
''erðskuldar og mestrar tiltrúar nýtur, bæði inn á við og út á við.
En hver eru nú skilyrði þjóðrikishugmvndarinnar inn á við eða í land-
'nu sjálfu? — Við nánari athugun geta ástæður sýnst slikar, að ekki þurfi
nema lítinn herzlumun til þess að þjóðrikishugmyndin nái viðurkenningu.
Astæðurnar eru aðallega þessar:
E Ef þjóðin fæst til að skilja, að eina verulega tryggingin, sein hún
getur sett fyrir sjálfstæði sinu, er stofnun þjóðríkis i landinu, þá ætti að-
alfyrirstaðan gegn því að vera yfirunnin.
2. Þjóðræðilegur hugsunarháttur var algerlega rikjandi her a landi 1
ungdæmi þeirra manna, sem nú eru miðaldra og eldri, og er meira að
'•ugja enn í framkvæmd sveitarstjórnarmála víða um land.
3- í ýmsum þeim löndum, sem na-st liggja, er kjarni stjórnfai sins þjóð
ræðilegur, svo scm í Bretlandi, Svíþjóð, Danmörku o. fl. — Að þessu getur
°ss orðið jafnmikill stuðningur eins og það olli oss mikillar ogæfu að
Eltja aðeins eftir hinum lýðræðilcgu dráttum í stjórnfari þessara landa.
4. Þjóðin hefur á hinum síðari tímum lært að skilja verðmæti tækn-
■nnar á öllum sviðum. Þess er þvi undir öllum kringumstæðum skamt
að bíða, að hún heimti stjórnskijmlag, sem byggir á stjórntækni, i stað
stjórnfars, sem ríður í bága við alla tækni og alla þekkingu og alt sk.
bragð á réttu og röngu. — Sé þjóðarvitundin ekki svo lömuð að hún taki
sönsum, þá hlýtur hún frekar að óska að fá að neyta stjórntækni sins
aigin umboðsvalds, lieldur en að þola tækni einræðisins, sem inargar
bjóðir hafa fengið sig fullsadda á bæði fyr og siðar.
Eorustan. Menn spyrja nú liverjir mundu líklegastir til að taka forustu
bessa máls, og hvort stjórnmálaflokkar muni ekki rísa ondverðir gegn
bvi. -- pag værj vitanlega skaði fyrir málið, ef einn flokkur tæki það
«PP. Annað mál væri það, ef samkomulag gæti orðið um það milli flokk-
atina, að þingið gengist fyrir kosningum til Þingvallafundar um nyja þjoð-
r'kis-stjórnarskrá. Flokkarnir ættu ekki að hafa neitt á moti þessu, þar
scm eitt á yfir þá alla að ganga. F.nda mundi sá flokkur, sem snerist ond-
'erður, réttilega grunaður um einræðis-fyrirætlanir.
Heppilegt væri, að fyrsta lireyfing á málið kæmi frá ójiólitískri hlið,
l- d. frá Háskólanum eða Landssambandi stúdenta.
Lýðræðisleg „þjóSstjórn“ kemur ekki til mála. Sumir vilja reyna að
bjarga lýðræðinu með samstevpustjórn eða svonefndri lýðræðislegn
"bjóðstjórn“. En vitanlega er slik stjórn aðeins kórónan á lýðræðislegt á-
byrgðarlevsi og gerræði, og það sjá margir nú ]iegar, svo að þjóðin lætur
'“entanlega ekki b.ióða sér slíkt. — Hér dugar ekkert að vitna í það, að
Hretar hafi reynt þjóðstjórn. „Lýðræðið" lijá þeim er mest leikur fvrir
fólkið, sem þeir geta leyft sér — þó ekki án áhættu — af þvi að þcir
sem nen gfiii ii oui .........
bafa tiltölulega vel trvgt þjóðrikisvald i landinu.