Eimreiðin - 01.04.1938, Blaðsíða 106

RADDIIÍ
EIMWaÐ*5*
221)
og athafnafrelsis, þá ætti hann lika eða erindrekar hans áð ráða og stjórna
eða segja síðasta orðið um úrslit þjóðmálanna.
Einstaklingshyggjan. Jafnframt þessári stefnu óx álirifavald manna,
sem cnga reynslu eða mentun höfðu í stjórnfræðilegum né hagfra?ðileg-
um efnum. — Eins og orðtakið segir, að sumir „sjái ekki skóginn fyr*r
eintomum trjám“, l)á sáu þessir menn nú alls ekki l)jóðina fyrir eintóm-
um einstaklingum. Orð eins og þjóð og þjóðarhagur týndu gildi sínu,
sumir liéldu því jafnvel fram, að þessi hugtök hefðu altaf með röngu
verið dýrkuð, því að þau ættu enga sjálfstæða tilveru, — þau væru ekkert
annað en samlagningarútkoma cinstaklingafjöldans og sérhagsmunannu*
Þessi skoðun var í fullu samræmi við grófustu tegund efnishyggju 19*
aldarinnar, þar sem menn jafnvel komust svo langt að neita því, að menn
og skepnur væru nokkuð annað eða meira en samgróinn fjöldi af fruni-
um, sem væri þaldið i þessu líkamsformi af einhverjum vtri ástæðum,
líkt og þjóðir afmarkast af legu og skiftingu landanna.
Þetta dæmi sýnir liversu fjarstæðar kenningar menn geta fundið upP
til að styðja ákveðnar óskir sinar. Og hér var óskin sú að ná lýðnum
undan hinni eldri yfirráðastefnu einveldisins, og til þess þótti helzt þurfu
að gera að engu öll eldri samfélagsleg og stjórnfarsleg liugtök, einni»
þau sem sígild eru.
Flokksvaldið afnemur frelsið. En svo kemur reynslan og sannar um'
svifalaust, afi hinn sundurlausi lýður getur ekki stjórnað, enda er l>!lð
og mótsögn i sjálfu sér. Og ]>á verður strax að leita á náðir heildarhufí'
taksins, sem áður var búið að afneita. En munurinn er sá, að hin nýi!l
heild, sem nú verður íil — lýðra*ðisflokkurinn, nær ekki yfir nema parf
af lýðnum, ]>að er að segja ]>ann hóp manna, sein hefur líkar skoðani1*
eða öllu heldur ]>ó — likra hagsmuna að gæta.
Og hvað verður svo úr hinni háflevgu frelsishugmynd einstaklinSs'
hvggjunnar? Or henni verður ekki annað en ein mótsagnaflækja: — frelsl
sérhagsmuna til ]>ess að girða sig með flokkssamtökum og ná aðstöðu
til að ráða yfir <>g ráðast á frelsi annara. — Um Ieið og lýðfrelsið þannifi
breytir sér í lýðræði, verður það að árás á frelsið og að haráttu uni >fir'
ráð — haráttu uin það, að ná sjálfdæmi og sjálftökurétti og þurfa ekki
að stefna málum sinum undir neinn hlutlausan úrskurð. — Enda hverfur
hrátt gríman af öllu saman, og flokkarnir kannast við að takmark þein"1
sé ekki sanngirni lieldur yfirráð (shr. vigorðin: — „bændur einir á þinfi!‘
— „yfirráð alþýðunnar!“ — „alræði öreiganna!“). Og einkennilegt er !l!Í
vinstri flokkar, sem mest halda frelsinu fram, eru ófeimnastir að kan11'
ast við þetta.
Þjóðirnar týna sálinni. Allur l>essi skortur á rökvisi þessarar föls,iU
frelsisstefnu útskýrist af því, sem áður er sagt, að lýðræðisstefnan er
óskipulegur flólti frá gainla einveldisfyrirkomulaginu og þvi steingerða
forréttindakerfi og þeim óheilbrigða stéttamismun, sem ]>að hafði skapa,v
•— E*> * þessu blinda fáti flúðu þjóðirnar einnig af grundvelli réttraf
ríkishugmyridar og burt frá sjálfri frglsistryggingunni — sinni eifi111