Eimreiðin - 01.01.1948, Síða 92

EIMREIÐIN
SJÁLFSÆVISAGA séra þor-
STEINS PÉTURSSONAR Á STAÐ-
ARBAKKA. Haráldur Sigurfisson bjó
til prentunar. Rvík 1947 (Hlufihufi).
Þctta cr niikiiV rit og á ýmsan hátt
fróðlegt um menn og málcfni 18. aldar
liér á landi, einkuin i kirkju- og trú-
arlcgum efnuin, cn ákaflega torlesið,
allt annað en skemintilestur fyrir
nútíðarmenn. Ljósið cr oftast ]>að
hátt uppi hjá höfundinum, að liann
verður sjálfur í koluskugganum, og
sjaldan dregur liann Ijósið svo upp,
að verulega liirti í heimakynnum
lians. Haim segir svo sem utan máls
frá sjálfum sér, getur athurða uin-
hverfis sig í minnisgreinum, en hef-
ur alniælt tíðindi í annálsbrotum.
Meginmál ritsins eru hréf höfundar,
flest í cmbættisnafni, og eru svar-
hréfin látin fljóta með, þegar svo
vill verkast, til áréttingar og skiln-
ingsauka.
Þó að oss komi það cinkcnnilega
fyrir sjónir, liefur prófaslurinn á
Staðarhakka dregið sainan liið' sund-
urleita lesmál iinguin syni sinuin til
uppbyggingar. Þessi sonur lians,
Ebeneser að nafni, er fjögurra ára,
þegar prcstur hóf að rita ævisöguna,
fcrtugur að aldri. Þá segir hann:
„ ... vil ég innfæra harni niínu til
gamans einn hréfseðil af hverjum
ég lief nýlega fundið copie í hréfa-
rusli mínu“ (bls, 81, hréfið er kunn-
ingjabréf á latínu frá séra Guðm.
Högnasyni). En Ebeneser deyr 18 ára
gamall, nýkominn í Ilólaskóla, og
sorghitnum föður lians kemur til
liugar að hrcnna liandrit ævisögunn-
ar. „Ég forsómaði og ei að upp-
teikna lionum til eftirtekta í frain-
tíðinni eitt og annað í lærdómssök-
um, sem vert var að vita og kunna,
á nieðal livers þessi mín ævisaga ('r
cin til vitnis, er ég ætlaði lionum
einiim, en engum öðrum skyldi til
íhugunar þéna, en nú má ég brenna
liana, nema ég láti liana liggja fyrst
mér sjálfuin til minnis, meðan cí
hjari“ (hls. 230). Vesalings Ebeneser
naut ekki handaverka föður síns, og
ævisagan liefur legið í handritt 1
tvær aldir, lokuð bók flestum, nem8
einstaka fræðimnnni, sem vissi, a,
þar var ýinsan fróðleik að finna. Nu
er ævisagan, einstök í sinni röð vegna
fylgiskjalanna, komin á prent og Pcl1
ar til íhugunar öllum þeim, selU
ekki víla fyrir sér að hrjótast 1
gegnum hana.
Séra Þorsteinn var mikill lærdóm8
maður og sískrifandi. Af rituin haIlS
er ævisagan mest og talin einna
merkust. Sérstöðu meðal rita him
hefur svonefnd Leikafæla, scm han>
ritaði gegn gleðileikum á Þingeyr11111
hjá Bjarna sýslumanni Halldórssy11
1 því riti hefur hann óviljandi hal 1
til liaga ýmsum ágætum upplýsltl®