Eimreiðin - 01.01.1948, Síða 94

82
RITSJÁ
EIMREIÐIN
að Thorarcnsen hefði þótt auglýs-
ingalæti núthnans nokkuð óviðfclld-
in á hans duggarahandsárum. Hann
mun kunna hetur við að standa á
traustari grundvelli, og þess vegna
hefur hann grafið niður á klöpp.
Amstur dœgranna eru níu smá-
sögur, all6 221 hls. Þótt Jakoh Thor-
arensen liafi, að mínu áliti, aldrei
komizt cins liátt í smásagnagerð og
í heztu ljóðunum, má þó hiklaust
telja þessar sögur, eða margar þeirra,
með þvi bezta, sem ritað hefur verið
liér af því tagi. Vil ég þar sérstak-
lega nefna sögurnar / gildru og Frú
Zophonia Smith. Ný máttarvöld og
Undrin í Váladál eru sérkennilcgar
sögur um óþvælt efni. Höfundurinn
er vandvirkur og lætur ekkert frá
sér fara, sem ekki er hugsað til hlít-
ar og hrotið til mergjar. Hann fer
sínar leiðir, hátt i hlíðum uppi, ofar
lognmollu dalanna, og lítur yfir býli
og þorp. Andúðin á öllu rauglæti,
liarðúð og miskunnarleysi er honum
rík í blóð borin. Jakob er mjög and-
lega hcilhrigður maður, karlmcnni,
scm ekki lætur hlut sinn fyrri en
í fulla hncfaua. Hann er og liispurs-
laus maður, án þess þó að vera klúr
í rithætti. Skrifar sérkennilegan,
ramíslenzkan stíl, gott mál, sem
festist í minni lesendanna. Sér vel
hið skoplega í fari manna, þó án allr-
ar illgirni og meinfýsni, er gersain-
lega hafinn yfir smásmugulegan
naglaskap og hatursfullar árásir á
vissar stéttir manna sem og bjána-
lega dýrkun annarra stétta. Öfga-
stefnum, sem mjög eru uppi á ten-
ingunum nú á tímum og viða gætir
i skáldskap og óprýða hann, er Jakob
Thorarensen fráhverfur, slíkt óféti
fer fyrir ofan og neðan garð hjá
honum. Þó er liann nútímaskáld i
orðsins heztu merkingu og lætur
dægurmálin ekki fram hjá fara. Eru
þessar sögur augljóst vitni um það.
Það verða allir ósviknir af því að
lesa skáldskap Jakobs Thorarensen,
hvort sem um er að ræða kvæði eða
sögur.
Þorsteinn Jónsson.
Arbók FerSafélags íslands 1947.
DALASÝSLA eftir Þorstein Þor-
steinsson sýslumann. í árbókum
Ferðafélags íslands liafa smátt og
smátt birzt alhnargar héraðslýsingar.
Ilafa þær yfirleitt verið vandaðar að
frágangi og góðar, samdar af færum
mönnum, þótt nokkuð hafi þær verið
misjafnar, svo sem cðlilegt er.
Þessa liéraðslýsingu Þorsteins sýslu-
manns Þorsteinssonar má hiklaust
telja ágætlega úr garði gerða. Bene-
dikt Sveinsson, bókavörður, nefndi
Þorstcin eitt sinn, í ritgerð, „hinn
fróða“, og er það réttnefni. Dala-
sýslu og sögu hennar frá upphafi
landnáms til vorra daga þekkir Þor-
steinn manna bezt, enda liefur liann
verið sýslumaður Dalamanna í nær
því 28 ár og lcngi búið þar stórbui
á einu hinna mörgu sögufrægu höf-
uðbóla sýslunnar, Staðarfelli. Mun
hann þekkja hvern bæ í sýslunni og
vita það um ábúendurna, frá fyrstu
tíð, sem nokkru varðar. Og þar sem
maðurinn er prýðilega ritfær, var þa®
liið mesta liapp, að Ferðafélaginu hm-
aðist að fá liann til að rita þessa
bók.
Bókin skiptist í 12 kafla. 1- kafh
er um staðhætti Dalasýslu, 2. kafb
heitir Þjóðleiðir, 3.—12. kaflar eru
um einstakar sveitir sýslunnar. Ho
undurinn fer ineð lesendur um hinar
frægu sögubyggðir, sýnir þeim lunds
lag og staðhætti, og segir frá Þ'1’