Eimreiðin - 01.09.1974, Qupperneq 27

EIMREIÐIN
leiðni fiskveiðanna, og á lienni byggjast í rauninni hin góðu
lífskjör allrar þjóðarinnar. Ef ekki kæmu til aðgerðir liins
opinbera, hlyti fjármagn að streyma í útgerðina, þar til öllum
fiskstofnum væri margfaldlega ofhoðið og bjóðin komin á von-
arvöl.
Þetta hefur ekki gerzt, því að ríkið hefur séð um að jafna
hinum mikla arði útgerðarinnar út um hagkerfið og brúa þann-
ig hagkvæmnibilið milli hennar og annarra atvinnugreina. Til
þessa hefur verið notuð allflókin aðferð, sem eiginlega er ekki
fundin upp í þessum tilgangi, heldur er blind afleiðing af
skæklatogi stjórnmálanna. Kjarni þessarar aðferðar er geysi-
há gengisskráning (þ. e. a. s. há miðað við hið „rétta“ gengi
frjálshyggjunnar, sem myndi lialda utanríkisviðskiptunum í
jafnvægi án tolla). Yfirleitt er reynt að miða gengið við, að
útgerð og fiskvinnsla rétt skrimti. Með þessari háu gengis-
skráningu er í rauninni lagður skattur á útflutningstekjur
sjávarútvegsins og bann notaður til að greiða niður erlendan
gjaldeyri. Hinn ódýri gjaldéyrir er aðferð til að dreifa fiski-
gróðanum um Iiagkerfið.
En hér verður fleira að koma til. Þegar gengisskráningin er
miðuð við ýtrasta þol hagkvæmustu framleiðslugreinarinnar,
er hún auðvitað allt of há fyrir flestan annan atvinnurekstur;
bann er ekki samkeppnisfær miðað við heimsmarkaðsverð.
Þetta gildir yfirleitt um landbúnað og iðnað.5 Þessar atvinnu-
greinar eru því verndaðar með innflutningshömlum og tollum
eða studdar með tækniaðstoð, fjármagnsfyrirgreiðslu o. s. frv.
(Stjórnmálamenn hafa meira að segja kosið að styðja sjálfan
sjávarútveginn á hliðstæðan hátt til að geta lagt á hann enn
þyngri gengisskatt en ella; gengislækkanir eru nefnilega óvin-
sælar). Þessi vernd og stuðningur er á kostnað allra aðila hag-
kerfisins, sem borga fyrir verndina í liáu vöruverði og fyrir
stuðninginn í sköttum. Hér er því í rauninni um fjármagnsdælu
að ræða, sem flvtur kúfinn af arði sjávarútvegsins vfir til
annars miður hagkvæms atvinnureksturs. En fjármunirnir eru
ekki fluttir beint; fyrst er þeim dreift yfir allt hagkerfið með
niðurgreiðslu erlends gjaldeyris, og svo er allt hagkerfið látið
borga fyrir vernd og stuðning við hinar framleiðslugreinarnar.
Frá sjónarmiði frjálshyggjunnar er þessi dæluaðferð stórgöll-
nð. Sér í lagi hljóta verndar- og stuðningsaðgerðir við einstak-
ar atvinnugreinar að vera tortryggilegar. Þær bjóða óhjákvæmi-
lega heim hættunni á frávikum frá þeirri hagkvæmu gerð at-
''innulífsins, sem óheft markaðsöflin eiga að tryggja. Sérstak-
iega syrtir í álinn, þegar stjórnmálahagsmunir fara að togast