Eimreiðin - 01.09.1974, Blaðsíða 18

ElMREIÐlN
staklingsliyggjiimaður. Raunar er einkennilegt, að um slilct
skuli vera spurt. Að minnsta kosti veit ég ekki til, að neitt sé
til, sem kallazt gæti „hóphyggja“.
Hvernig fellur þér það þjóðfélagskerfi, sem við tslendingar
búum við?
— I stórum dráttum er ég ánægður með það, þótt frelsi
manna sé e. t. v. misjafnt. Ég lief þá trú á stjórnarkerfi okkar,
að hvorki fasismi né kommúnismi séu á næstu grösum. Ég er
fylgismaður þess og styð þá stjórnmálaflokka, sem vilja varð-
veita tiltölulegt frelsi manna hér og góð almenn lifskjör.
Hvar eigum við Islendingar að skipa okkiu í samfélagi þjóð-
anna?
— Ég liygg, að við eigum að láta okkur vanda Þriðja lieims-
ins svonefnda miklu skipta. Við eigum að vera í tengslum við
önnur vestræn lýðræðisríki og þess vegna eðlilegt t. d., að við
séum í Atlantshafsbandalaginu.
Eiga listamenn og menntamenn að láta sig þjóðfélagsmál
miklu varða, vera „gagnrýnir á þjóðfélagið"?
— Margir andófsmenn í einræðisríkjum kommúnista austan-
tjalds, svo sein Sakharov, telja, að listamenn, menntamenn og
aðrir, sem vakandi séu, hafi þá þjóðfélagslegu ábyrgð, að þeim
beri að berjast fyrir mannréttindum og frelsi. Þetta er arfur
frá þeim góða, gamla kristna heimi, sem við áttum einu sinni,
— virðingin fyrir manninum sem einstaklingi, mannlielgin. Ég
held, að þessir menn liafi rétl fyrir sér.
Ilvert er álit þitt á .,sósíal-realismanum“?
— Ég fæddist i Reykjavík á íslandi árið 1917. Ef ég liefði
fæðzl i Parísarborg í Frakklandi, hefði ég orðið annar lista-
maður en ég er. Ef ég hefði hins vegar komið í þennan heim í
Rússlandi 1917, hefði ég aldrei orðið listamaður, nema því að-
eins að mér liefði tekizt að komasl þaðan á brott. Flestir skap-
andi listamenn yfirgáfu landið eða gáfust upp, — það her vott
um átakanlegan félagslegan veruleika. Annars er sósíal-real-
isminn eins konar kjaftháttarsamkomulag manna, sem skipta
sér af list án þess að liafa af henni gaman. Veruleiki listar
liggur á dýpri miðum.
Hvers vegna eru listamenn nauðsgnlegir?
— Ég skal segja ykkur það stutt og laggott. Það er vegna
þess, að engin breyting verður á hugsunarhætti manna, ef
lislamenn eru ekki til: Eilífur dagur. Eilíf nótt.
Spyrjendur: Ingibjörg Edda Edmundsdóttir, Guðbjörg Kristjánsdóttir,
Jón Óttar Ragnarsson, Hannes Gissurarson og Kristján Karlsson. Viðtalið
fór fram í byrjun nóvembermánaðar.