Eimreiðin - 01.09.1974, Page 36

ÉIMREIÐIN
lesenda vel í geð, enda leit út fyrir, að fyrra bindið yrði met-
sölubók. Þá brá svo við, að hópur nokkurra stríðsmanna and-
legrar menningar, sem fjallað liafa um bókmenntir og listir í
fjölmiðlum og hafa sjaldan verið á einu máli um það efni,
sameinaðist g'egn bók þessari og aðstandendum hennar, tygj-
aður úlpunx upplýsingarinnar og vopnaður svipum fordóma-
leysisins. Varð vopnaburðuxdnn svo ákafur, að menn sáust
naumast fyrir, enda virðist árangur hafa orðið nokkur, bókin
varð a. m. k. ekki metsölubók, en það kann að eiga aðra skýi’-
ingu. Undiri’ituðunx urðu þetta nokkur vonbrigði, enda liafði
hann vonað, að íslenzkir lesendur keyptu og læsu enn þær
bækur sem hugurinn girntist og efnin leyfðu, hvað sem liver
segði, en sætu ekki í þess stað uppi xxxeð aðrar bækur og þeinx
minna að skapi. Við lá, að mér fyndist, að hvorki ég né landar
minir væru frjálsir að því, livað við læsum af því sem ekki var
bannað með löguixx, en ekki bafði ég áður oi’ðið var við
slíka tilfinningu. Bók þessi verður þó naumast með sann-
gii-ni talin verri en í meðallagi, og það þótt hún sé aðeins
dæmd sem bókmenntaverk.
Sannmælis eiga allir að njóta. Nokkrir þeirra, sem gagn-
íýndu bókina um Ragnheiði Brynjólfsdóttur, sögðust gera það
vegna þess, að verið væri að liafa trúgii'ni manna að féþúfu.
Slíkt sjónarmið er virðingai-vert, einkum ef einhver athugun
hefur legið að baki staðhæfingunni, en jafnframt verður að
ætlast lil þess, að öðrunx tilraunum í þá átt verði mætt nxeð
söniu einurð. Ilér hafa vei’ið gefnar út þýddar bækur
unx dulfræðilegt efni, og liafa þær ekki lilotið sönxu nxóttökur
þessara manna og fyrrnefnd bók, en vera má, að hinar er-
lendu bækur liöfði ekki til trúgirni íslenzkra lesenda. Slíkt
mun þó ósannað.
Nú nýverið sýndi sjónvarpið nxynd um memxingarixeyzlu i
íslenzku fiskiþorpi, sem naumast verður talin flytja annan
boðskap en fui'ðulega aftui’haldssaman og fi’emur í anda ákveð-
inna hópa aðals- og nxenntanxanna á tímabilinu frá því unx
1600 og fram um 1800 en íslendinga á því herrans ári 1974.
1 viðtalsþætti skilgreindi annar höfunda menningu seixx alh
það sem aðgreindi menn frá dýrum. I samræmi við þessa
skilgreiningu, eða svo vei-ður að ætla, eru þoi’psbúar látnn’
kalla upp örstuttar setningar, lielzt einsatkvæðisorð, lireyfn
sig í takt við hljóðfall, snúa sveifum, standa við fæi’ibönd og
lierma eftir fyrirmyndum, sem kennarar þeirra gáfu. Svo
langt var jafnvel gengið að láta aðkomumann í þorpinu oo
ekki þox-psbúa blaða í lesefni í bókabúð þorpsins. Þorpsbuai