Eimreiðin - 01.09.1974, Síða 38

EIMREIÐIN
og yngri, eru aldir upp við þann hugsunarhátt að staðhæfa ekki
oft öllu xneira en þeir geta með sæmilegu móti staðið við. Aft-
ur á móti hefur nokkur liópur manna, ekki sízt hin siðari ár,
hyllzt til að mála allt í mjög skærum litum og það svo, að lítill
blæmunur verður á því sem er bara sæmilegt og því sem er
mjög golt. Afleiðingin verður sú, að þeii’, sem aldir eru upp
samkvæmt andanum í ljóðlínum Hannesar, taka að tortryggja
þessa landa sína og gruna þá um yfirborðshátt. Víst er reynd-
ar, að þessi manntegund tekur oft munninn l'ullan i góðum til-
gangi, en þessi tjáningarháttur hefur átt sinn þátt i að breiða
yfir blæmun góðs og ills, smávægilegt óhappavei-k er málað
nálega jafndökkum litum og reglulegt illvirki.
íie
Ég lief gaman af að hlusta á fyi’irlestra um bókmenntasögu.
Nú á síðari árum hefur orðið talsvei’ð breyting á efnistökum,
sumt til bóta, t. d. að fjalla meira um bókmenntastefnur og
það þjóðfélag, sem bókmenntirnar eru sprottnar úi’, en annað
er að mínum dómi afturför. Sú tizka vii’ðist ráðandi, þegar
fjallað er um skáld, að hrúga inn í fyrirlesturinn upphrópun-
um á borð við „blæðandi hjarta“, „blæðandi und“, „nístandi
kvöl“, „nístandi sársauki“, „blæðandi hjartasár“, og skáldið
cngist sundur og saman í nístandi kvöl frá hinni blóðugu und
í hjarta þess o. s. frv. Gefur þetta helzt til kynna, að ekki sé
það með öllu rétt hjá Halldóri Iíiljan og Jóni Hreggviðssyni,
þegar þeir segja allt blóð úr íslendingum fyi’ir löngu. En
hvað um það. Þessi andskotans mærð stórlýtir þessa fyrir-
lestra. Geta bókmenntafræðingar ekki sjálfir tekið sér liöfunda
Islendingasagna til fyi’irmyndar, livað þetta snertir, eins og
þeir þó í’áðleggja öðrum að gera? Hvei’t er upphaf þessara
óskapa? Þessa verður lítt eða ekki vart í hinum stærri bók-
menntasögum erlendum, svo að líklega er hér um íslenzkt
fyi’irbæri að ræða.
*
Hér finnst þó hvergi annar eins
til afls né kosta né til neins,
enn þó að lengra leiti
yður vil ég hann fyrstum fá,
fyrir það honum hlekktist á,
því hér eru hestar feitir.
282
Sjáðu hvernin hann er fær,
hryggurinn allur á honum rær,
tarna er mikill makki.