Eimreiðin - 01.09.1974, Blaðsíða 67

EIMREIÐIN
og eldsneytiskaupum í Sovétríkjunum að meðtöldu jarð-
gasi. Vesturlandabúum er það ljóst, að viðskipti við þessar
þjóðir eru ekki aðeins eftirsóknarverð, heldur lífsnauðsynleg
fyrir iðnmenninguna.
Sovétmenn og aðrar þjóðir A.-Evrópu hafa þegar gert samning
um lcaup á heilum verksmiðjum og hafa nokkrar þeirra verið
reistar og teknar í notkun og má þar m. a. nefna tvær ítalskar
bílaverksmiðjur i Póllandi og Sovétríkjunum, Pepsi-Cola-verk-
smiðju í Sovétríkjunum og auk þess fjölda annarra verksmiðja,
sem framleiða neyzluvarning.
Sovétmenn lögðu mikla áherzlu á að sömu lána- og við-
skiptakjör í Bandaríkjunum og „aðrar vinveittar þjóðir“ fá
þar í landi. Bandaríska ríkisstjórnin var þvi samþykk, en ýms-
ir leiðtogar þingsins með Henry Jackson öldungadeildarþing-
mann í fararhroddi neituðu að staðfesta samninginn, nema því
aðeins að stjórnvöld þar lieimiluðu sovéskum Gyðingum að
flytjast til ísraels, þ. e. a. s. ef þeir óskuðu þess. Þessi krafa
hefur staðið nokkuð lengi í sovézkum valdhöfum, en fyrir
skönnnu féllust þeir á að heimila allt að 60 þús. Gyðingum að
flytjast úr landi á ári en eru nú enn einu sinni að endurskoða af-
stöðu sína. Þetta er mikil fórn af hálfu stjórnvalda í Moskvu,
enda sýnir hún glögglega, hve mikið þau vilja láta af hendi
rakna til þess að fá áðurnefnd lána- og viðskiptakjör í Banda-
ríkjunum og á Vesturlöndum yfirleitt. Ýmsir liafa gagnrýnt
þessa vöruskiptaverzlun og spyrja, livers vegna Bandaríkja-
menn hafi aðeins keypt Gyðingum frelsi, en ekki öðrum óánægð-
um þjóðarbrolum eða einstaklingum, sem vilja yfirgefa Sovét-
ríkin.
Það er óhætt að fullyrða, að almenningur á Vesturlöndum
(og eflaust í A.-Evrópu) hefur vænt mikils af „detente“ við-
ræðum stórveldanna. En nú hafa heyrzt raddir, sem telja, að
of hratt hafi verið farið í sakirnar og nauðsynlegt sé að staldra
við og kanna málin ofan í kjölinn. Þegar litið er yfir farinn
veg, finnst mörgum að Sovétmenn Iiafi fengið miklu meira
út úr þessum viðskiptum en Vesturlandabúar.
Sovétmenn liafa fest kaup á fjölda verksmiðja, og þeir hafa
keypl mikið af framleiðsluleyfum og tækniþekkingu, sem flýtir
iðnþróun þeirra og leyfir þeim jafnframt að nota áfram óskerta
krafta sína til vopna- og hergagnaframleiðslu. Sovétmenn hafa
einnig getað gefið Aröbum gífurlegt vopnamagn, bæði fyrir og
eftir októberslríðið 1973, án þess að þurfa að draga úr hervæð-
ingu heima fyrir. Þá hafa þeir óhindrað getað eflt lierafla sinn
og vopnabúnað á landamærum Kína og Sovétríkjanna, og þann-
311