Ægir - 01.02.1981, Síða 18

Við fyrstu sýn virðast breytingar frá ári til árs
vera litlar í hlýja sjónum fyrir Suður- og Vestur-
landi. Sé litið nánar á ástandið þá kemur þó m.a. í
ljós, að sjórinn þar var bæði kaldari og öllu fremur
seltuminni veturinn 1976 og jafnvel 1973 einnig en
hin árin (6, 7, 8, 9; 4. og 7. mynd). Á norðurmið-
um voru breytingarnar í sjónum frá ári til árs eins
og vænta má meiri en í hlýja sjónum fyrir sunnan
og vestan land. Veturinn 1971 og líklega 1970 einn-
ig voru kaldir, en 1972-1980 voru bæði hiti og selta
tiltölulega há (Atlantssjór og/eða vetrarsjór).
Hæstu gildin mældust 1972, 1975, 1979 og 1980.
Djúpt í Austur-íslandsstraumi skiptust á ár með
svalsjó (1970-1976 og 1980) og pólsjó (1977-1979).
Þessar niðurstöður um ástand sjávar hér við
land síðla vetrar 1970-1980 sýna almennt fremur
hagstætt ástand. Ástæða er til að ætla, að á hafís-
árunum 1965-1969 hafi ástandið á norður- og aust-
urmiðum verið verra. Sú ályktun er m.a. dregin af
niðurstöðum sjórannsókna í Austur-íslands-
straumi í febrúar 1969 (10). Þá var í fyrsta sinn far-
ið á þær slóðir síðvetrar til þess að kanna hvort
hafís við ísland stæði í orsakasambandi við skil-
yrði í sjónum til nýísmyndunar og/eða fyrir rekís
(2).
f) E.t.v. væri rétt að ljúka þessu máli hér og
halda fast í ákveðin tæknileg atriði eins og ástand
sjávar. Samt skal aðeins minnt á nokkra þætti,
sem standa að vísu ekki eins traustum fótum, en
eru þó meginmarkmið rannsóknanna. Þá er átt við
hugsanlegt samhengi á milli ástandsins í sjónum
annars vegar og t.d. síldar, loðnu og þorsks hins
vegar. í þessum efnum vísast til fyrri greina höf-
undar í Ægi (4), þar sem lýst var ástandi sjávar á
gönguleiðum nefndra fiska. Einnig var bent á líkur
fyrir því að nokkurt samband væri á milli áætlaðs
fjölda loðnuseiða í ágúst ár hvert og ástandsins í
sjónum á norðurmiðum fyrr á árinu. Ekkert virðist
enn a.m.k. benda til þess, að þetta gildi einnig fyrir
þorskseiðin eða svonefnda nýliðun á 3ja ára fiski-
Hafísárin 1965-1970 virðast þannig ekki beinlínis
hafa haft áhrif á nýliðun íslenska þorskstofnsins,
ef frá eru talin hugsanleg áhrif ástandsins í sjónum
á þessum árum á göngur hrygningarfisks frá
Grænlandi til íslands.
Sé aftur á móti litið til áranna 1970-1980, þá
skera 1973 og sérstaklega 1976 sig úr með miklurn
fjölda seiða í ágúst og ákveðnum skilyrðum í htýju
sjónum fyrir Suður- og Vesturlandi eins og áður
sagði. Á Hafrannsóknastofnuninni vinnur nu
starfshópur að ítarlegri rannsókn á þessum málum
í verkefni sem nefnist klakrannsóknir (9).
Að lokum, loðnan telst vera kaldsjávarfiskur, en
hún hrygnir síðla vetrar við botn í hlýja sjónum
fyrir sunnan land (hiti u.þ.b. 6° og selta um eða
minni en 35%o). Þorskurinn hrygnir einnig við botn
og mest í hlýja sjónum fyrir Suður- og Suðvestur-
landi (hiti 5-7° og selta um eða meiri en 35%o), en
hann elst síðan upp um allan sjó hér við land þar
sem æti er eitthvert. Loðnan og þorskurinn mætast
þannig bæði á hrygningarslóðum og á ætisslóðum.
og kann þorskurinn þegar svo ber undir greinileg3
vel að meta loðnuna til átu (11).
Lokaorð
Þetta yfirlit um ástand sjávar síðla vetrar á mið'
unum við ísland er birt fyrst í þessum greinaflokk'
1. Tafla. Tími hita- og seltumœlinga síðvetrar
1970-1980 (jan. febr. mars. (mars-apríl))
Mánuður
Slóð:
Háfadjúp
Selvogsbanki
Reykjanes
Snæfellsnes
Látrabjarg
Kögur
Húnaflói
Siglunes
Melrakkaslétta
Langanes NA
Langanes A
Gerpir
Stokksnes
Ingólfshöfði
1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980
jím jfm jfm jfm jfm jfm jfm jfm jfm jfm jfm
x x
x x
x x
x x
x x
x x
x x
xx x
x xx
x
xx x
XX X
X X
X X
X X
X
X X
X
X X
X X
X
X
X X
X x (x) (x) X
X x (x) (x) X
XX X (x) X
X X (x)
X X X X X
X X X X X
XXX
XXX XX
XX XX
X X X X X
XXX XX
X XX XX
X X X X X
X (x) X
X
X
X
X
X
X
X
X
74 — ÆGIR