Ægir - 01.03.1982, Qupperneq 21

F, =
sta ^ se sv>Puð stærð og r2, þar sem sami
N er ’ ánum frá ári til árs. Hlutfallið
frá er °t*ekkt °g það er víst að það er misjafnt
legteinn' á til annarrar. Það gæti líka verið breyti-
nú ' eilln' °8 sömu ánni frá ári til árs. En setjum
Ur ~v° að það sé stöðugt í umræddum ám, þá kem-
Ef rFaiíl mer^’leg staðreynd:
st r’ 38 r2 og Nr/N2 er konstant, þá er l/s2 kon-
Qllt e^a: Hfitala í sjó síðara árið er söm og jöfn
dán Umabilið 1969—1981. Þar sem lifitala (s) og
dánarta'a ^ eru andhverfur (a= 1 - s) og heildar-
ve[^ai,ta^a er samsett úr náttúrulegri dánartölu og
á st!danartölu, má leiða að því líkum að veiðiálag
allt°r ax'nn > Vopnafjarðaránum hafi ekki breyst
lttlmabilið.
lm»-aeður
tnörns °8 áður segir er því ákaft haldið fram af
utjj 8nm að veiðar Færeyinga séu orsök hinnar
ist ny anm 'axveiði. Sjávarveiðar þeirra hafa auk-
*98o flratt> frá 194 tonnum 1979 í 780 tonn
lega ’ ■P'6- 4 földun á einu ári. Sá lax sem hugsan-
að s, efur °rðið fyrir hinni miklu sókn þeirra átti
l9gj la ser sem smálax 1980 og 1981, og stórlax
(snjáj er Þyí einungis eitt tölupar í töflu 1
h,Uluax ^O/stórlax 81) sem nota má til að sjá hvort
Fjgj. r. sturlaxa í afla sé að minnka af völdum
MyU(^.lllgave>ði og það er að sjálfsögðu of lítið.
vaxa H' ^ ^ sýna að smálaxaafli er alls staðar
stóri' .' °S verður mjög forvitnilegt að sjá hvort
i t *llln fylgir þar á eftir.
V0pn m 1 kemur fram að afli fór að minnka í
Urðu a Jarðarám áður, en sjávarveiðar Færeyinga
'axaanmta*Sverðar ■ Frá 1977—78 minnkaði smá-
sást h.‘1 uiiUr» ánum um meira en helming. Þetta
besSar"ls Ve8ar ekki þegar litið var á heildarafla
Húu fa.ara> því stórlaxagangan 1978 var svo sterk.
Ef ev, .111I1*caði svo í takt við smálaxinn árið eftir.
eyiijg^1 rey»ist unnt að skrifa allt á reikning Fær-
l>es?„ ’ nveriar eru þá orsakir minnkandi laxveiði á
s u svæði?
uð fuijlleilcurinn er sá að það vantar gögn til þess
göUguyr^a »okkuð um það. Ljóst er þó af öllu að
var rpSemaargangurinn sem gekk í sjó vorið 1979
i>%tt v? 'eiegur- Það er hald mitt að seiðin hafi
'o að ganga í sjó. Vorið var a.m.k. mánuði
seinna á ferð en eðlilegt má teljast, og það er
reynsla úr eldisstöðvum að sé seiðum ekki sleppt á
réttum tíma þá gangi göngubúningsmyndun til
baka. Við það að vera eftir í ánni verða afföll, þvi
framleiðslugetu ánna eru takmörk sett, fari seiðin
ekki úr föðurgarði eins og ætlast er til, verða þau
byrði þeim sem eftir sitja.
Lélegur seiðaárgangur 1979 er ekki einhlít skýr-
ing, því aflinn var þá þegar farinn að minnka, hins,
vegar bætti hann gráu ofan á svart.
í grein sem ég skrifaði ásamt Tuma Tómassyni
(Freyr nr. 10 1981) eru færð rök fyrir því að sveifl-
ur i laxagöngum megi rekja til þess sambands sem
ríkir milli fjölda hrygningarfiska og nýliða sem úr
hrygningunni koma. Skv. kenningu Rickers
(Ricker, W.E. 1954) þá eykst nýliðun með auknum
hrognafjölda og nær ákveðnu hámarki (besta nýt-
ing hrygingarstofnsins). Sé hrygningarstofninn
aukinn fram yfir þetta minnkar nýliðunin.
Hver hluti árinnar hefur ákveðið lífsrúm, þ.e.
fæðu og skjól fyrir straumi, óvinum, vetri o.s.frv.
Laxaseiði hafa einnig þá náttúru að helga sér yfir-
ráðasvæði sem þau verja af öllum mætti. Séu mörg
seiði um hituna, fer mikil orka í að berjast við ná-
ungann um pláss og mat. Vöxtur verður því hægari
en ella, og mörg seiðanna verða undir í þessari bar-
áttu. Hægur vöxtur þýðir einnig að seiðin eru verr
búin undir veturinn, og afföll því meiri en ella.
Niðurstaða alls þessa er sú að því fleiri seiði sem
sett eru á að vori, þeim mun meiri verða afföllin.
Afföll eru sama og orkutap, því seiðin sem fara
forgörðum hafa tekið til sín hluta af fæðunni í
ánni, og við dauða seiðanna tapast hún nær öll út
úr kerfinu.
Á aldursdreifingu sjógönguseiða í Selá árm
j976—79, (tafla 2) sést að 1976 voru það ung hrað-
vaxta seiði sem gengu í sjó. Þau gáfu af sér miklar
laxagöngur. Foreldrar seiðanna hrygndu flestir
haustið 1972.
1977 og síðar eru seiðin eldri. Því eldri sem seið-
in eru við sjávargöngu þeim mun fleiri árgangar
eru á fóðrum í ánni á hverjum tíma. Það þýðir
væntanlega minni gönguseiðaframleiðslu að öðr-
um þáttum óbreyttum.
Hér hefur verið reynt að sýna fram á að sjávar-
veiðar eigi ekki alla sök á veiðirýrnuninni NA- og
A-lands frá 1979. Þar með er ekki sagt að við þurf-
um ekki að vera vel á verði gagnvart sjávarveiðum
á islenskum laxi í framtíðinni. Megintilgangur
þessarar greinar er að sýna fram á að skýringa á
ÆGIR — 125