Ægir - 01.03.1982, Side 35

^•uisóknir á þessu sviði, Veiðimálastofnun og Líf-
ir^ astofnun H.í. Vafalaust gætu þessar stofnan-
'omið meiru í verk ef þær tækju upp lifandi
mstarf og vissa verkskiptingu.
um rannsóknarverkefni
A margan hátt er mun auðveldara að rannsaka
lax
kv en sjávarfisk, einkum ef á að fá nokkuð ná-
I •?tnar tölur um afkomu (1), heildarseiðafram-
ðslu (2) og afföll í sjó (3).
ma
2.
Með rafveiðum á uppeldisstöðvunum ________
ylgjast með vexti og afföllum mismunandi ár-
Sanga.
^önguseiðaframleiðsla ánna er auðvitað besti
m®likvarðinn á afköst þeirra og hana má
mæla með því að taka seiðin í gildrur á leið til
sjávar.
AfföH í sjó fást með því að fylgjast með því
Sem kemur til baka um teljara og/eða kistur.
kanr
auk /lnsðlcnir með ofannefndum aðferðum gefa
álae kSS S£m nður er taHð> upplýsingar um veiði-
siíkt’- ry8lllnSarstofn
og afrakstur, auk þess sem
af eilla skynsamlega leiðin til að meta árangur
að ve rælctaraðgerðum. Markmiðið ætti auðvitað
syui ra að na hámarksafrakstri af ánum, og nauð-
(t.d að6r ^ sarnræma stangveiði og atvinnuveiði
j , taka hluta af laxagöngunni beint í gildrur).
stranHa8ranilalönclurri °kkar á laxveiði í sjó (á
Nore Svæ^Um) sér víðast hvar langa hefð, t.d. í
Noj-ój^' ^er er ekki grunlaust um að laxveiði
eingöj aiUla Værl mun 01111111 enn raun hcr vitni ef
lleftla aö* Væru stuncfuð stangveiði. Sem dæmi má
áriitnar *allð er að laxveiði sem rekja megi til Alta
°kkar S6 ^ að tonn eða talsvert meiri en öll
2?o to axvelði- Af þessari veiði er áætlað að um
Likigg”11 Seu telcln 1 sjónum en um 30 tonn í ánni.
Síofn . try§gir þessi háttur hæfilegri hrygningar-
rök fyr- Ur en ef engin sjávarveiði væri. Færa má
en Varl ðVl að bessari veiði mætti ná í ánni sjálfri,
nieð si^ eill8°ngu á stöng. Ekki ætla ég að mæla
ekkj aðVfarveiði hér, og sem betur fer þurfum við
Mikiu aSt Vlð sjavarveiðahefð að neinu marki.
veiðiái01011 hagkvæmara hlýtur að vera að stjórna
tryBo; afUlu með gildrum í ánum sjálfum til að
S8ja hantarksafrakstur.
Almennt um rannsóknarskilyrði
Það eru ekki bara hin ytri skilyrði, svo sem fjár-
veitingar sem skipta sköpum um árangur af rann-
sóknum. Markmið rannsókna þarf að vera skýrt,
svo og skipulagsuppbygging þeirra, og aðferðir
þurfa að sjálfsögðu að vera með vísindalegu sniði.
Þeir sem við þær fást þurfa einnig að búa við góð
rannsóknarskilyrði. Þar með er talin t.d. aðbún-
aður, gagnrýnin, en þó sanngjörn viðbrögð, hvatn-
ing o.þ.h. Hér í okkar litla þjóðfélagi er viss hætta
á að menn lokist inni í sínu sérsviði, þar sem of
lítið er um gagnrýnin samskipti milli manna á svip-
uðum fagsviðum. Því ber hér mikið á heimarík-
istilhneigingum.
Verra er þó að stjórnskipulag margra rannsókn-
arstofnana er gamaldags, og hentar illa þörfum
rannsókna fyrir visst frumkvæði og sjálfstæði
þeirra sem við þær fást. Stjórnun rannsóknar-
stofnanna ætti að taka mið af því að beina rann-
sóknum í rétta farvegi, en það hlýtur að ráðast
bæði af þörfum þjóðfélagsins og þörfum viðkom-
andi fræðigreinar við okkar aðstæður, og þar hlýt-
ur að þurfa að taka mikið tillit til þeirra sem við
rannsóknirnar fást.
Það má sennilega færa á reikning fámennisins,
og gamalla hefða hins danska embættiskerfis, að
sumir embættismenn líta svo á að með embættis-
veitingu hafi þeir jafnframt fengið persónulegt
einkaleyfi á því fagsviði sem embættinu tengist.
íslenskum rannsóknarstofnunum er stjórnað af
forstöðumanni, sem í flestum tilfellum er m.e.m.
einráður innan sinnar stofnunar, og æviráðinn.
Vald hans lýsir sér m.a. í því að allt sem máli
skiptir, sem til stofnunarinnar kemur og frá henni
fer verður að fara í gegnum hann; hann hefur síð-
asta orðið í fjármálum innan stofnunar, verkefn-
um ræður hann og allir lúta hans yfirstjórn. Hans
er mátturinn og dýrðin.
Það getur svo orðið til að ýta undir valdatilfinn-
inguna að fagráðuneyti eiga það til að ofurselja sig
ráðgjöf viðkomandi persónu, enda oft fáir innan
dyra í ráðuneytum, sem hafa mikið vit á faglegum
efnum. Auk þess sem stjórnendur geta fengið til-
finningu fyrir því að vera öllu ráðandi verða þeir
alltvitandi líka, og þar með líklega óhæfir til að
stjórna lifandi og leitandi rannsóknarstarfi. Nýleg
dæmi sýna einnig að sumir þeirra geta meira að
segja dregið ráðuneytin sín á asnaeyrunum að vild.
Það er með þetta eins og önnur einræðiskerfi að
ÆGIR — 139