Ægir - 01.11.1982, Blaðsíða 16

danska gæsluskipinu boð um landhelgisbrotin sím-
leiðis.20
Magnús Jónsson sýslumaður sendi erindi Vísis-
manna áfram til stjórnarráðsins. Hann treystist
ekki til að mæla með því og taldi að eftirlitið
myndi koma að litlu gagni.21 Og svo fór, að stjórn-
arráðið neitaði að veita hinn umbeðna styrk, en hét
verðlaunum ef Vísismönnum tækist að koma upp
um landhelgisbrot.22
Nú er ekki vitað, hvort skipverjar á Júlíusi hafa
nokkurn tima kært landhelgisbrjóta, en umsókn
þeirra Arnbjarnar og Sigurðar sýnir glöggt þann
hug, sem var í mörgum um þessar mundir. Ný
tækni hafði borist til landsins (vélbátar og sími) og
í krafti hennar fundu landsmenn sig betur í stakk
búna en áður til að elta landhelgisbrjóta og verða
gæsluskipinu að liði. í stjórnarráðinu vildu menn
hins vegar fara að öllu með gát og sáu ekki ástæðu
til að ausa fé í Pétur og Pál, án þess að nokkur
trygging væri fengin fyrir árangri af þeim störfum
er þeir hugðust taka að sér.
En hugmyndin um strandgæslu, eins og hún var
oftast kölluð á þessum árum, lifði áfram, og árið
1913 urðu mikil tíðindi í þeim efnum.
V.
Ekki þarf lengi að fletta blöðum frá árunum
1910—1912 til að sannfærast um, að þessi ár
magnaðist stöðugt yfirgangur togara á smábáta-
miðum víðsvegar við landið. Voru flestir þessara
togara útlendir, breskir, franskir, hollenskir og
þýskir, en ekki bætti það úr skák, að íslenski tog-
araflotinn óx hröðum skrefum og víluðu íslenskir
togaraskipstjórar ekki fyrir sér að skjótast inn fyrir
landhelgislínuna er svo bar undir.
Aukin sókn togaranna gerði mönnum enn ljós-
ara en áður, hve vanburðug landhelgisgæslan var,
og kröfurnar um aukna gæslu og þátttöku íslend-
inga í henni urðu sífellt háværari. í 1.—2. tbl.
Ægis 1913 skrifaði Edílón Grímsson skipstjóri
grein, sem hann kallaði „Strandgæslan og trollar-
ar.“ Þar lýsti hann ásókn togara á bátamið fyrir
Suðaustur- og Suðurlandi árið áður og benti á
nauðsyn þess að gæsluskipum yrði fjölgað. Lagði
hann til að Fiskifélagið tæki málið upp á sína arma
og kæmi því á framfæri við landsstjórnina.23
En svo mikil sem ásókn togara var á árunum
1910—1912 þótti mönnum þó fyrst keyra um þver-
bak er kom fram á vetrarvertíðina 1913. í 1.—2.
tbl. Ægis það ár birtist stutt fréttagrein, sem bar
yfirskriftina „Betri landhelgisvörn.“ Þar sagð1
m.a.:
„Við sunnanverðan Faxaflóa hefir þegar kontið
til tals, að leyta til hins opinbera og einstakra
manna um peningaframlög til þess að halda uú
mótorbát i sunnanverðum flóanum, að minnst3
kosti þann tíma ársins sem mest er um botn-
vörpuskip þar syðra. Fiskifjelagsdeildirnar Þar
ættu að berjast fyrir þessu máli.
Stjórn Fiskifjelagsins hefir og haft þetta ma
til meðferðar, og mun það verða eitt meða
þeirra mála er stjórn þess mun leggja fyrir Fiski-
þingið til athugunar.
Magnús Magnússon kennari, einn af eigend'
um botnvörpuskipafjelagsins „Alliance“, ljet
þess getið á síðasta stjórnarnefndarfundi Fiskt'
fjelagsins, að ef til samskota kæmi í þeim ítl'
gangi að halda úti hát til strandgæslu, hvod
heldur væri til að verja meira eða minna svceO
við landið, mundi fjelagið ,,Alliance“ leggj° a’
mörkum alt að 200 kr. í þeim tilgangi.“2i
Þarna skaut enn upp hugmyndinni um útgef
vélbáts til landhelgisgæslu og á aðalfundi Fiskn
lagsins, sem haldinn var 22. febrúar 1913 kon1
landhelgisgæslan enn til umræðu. Fundarmen11
kusu fimm manna nefnd til að fjalla um málið og
hlutu sæti í henni þeir Gísli Sveinsson, MagnUS
Sigurðsson, Matthías Þórðarson, Geir Sigurðsso
og Magnús Blöndahl.25
Nefndin skilaði áliti, sem lagt var fyrir Fis 1
þing, hið fyrsta í röðinni, en það var haldið 3 •
júní til 5. júli 1913. í álitinu kom fram, að nefr> 1.
taldi, að ekki yrði bætt til fullnustu úr gæsluleys
landhelginnar nema fengið yrði fullkomið gms
skip, en hins vegar gætu vel búnir vélbátar dug ^
að mestu til að verja þau mið, sem væru skýr1 ,
mörkuð og lægju skammt frá landi, svo setn
Garðsjó og við Vestmannaeyjar. Töldu nefr>
menn, að kostnaður við útgerð hvers báts Y
nokkrar þúsundir króna, og ætti að vera hægr
halda úti a.m.k. tveim bátum, ef styrkur fen®1
frá landssjóði og viðkomandi sveitarfélögum-
En áður en Fiskiþingið kom saman hafði stj
Fiskifélagsins ákveðið að veita 300 króna styr
þess að halda úti vélbát til landhelgisgæslu í j
sjó. Landssjóður lagði einnig fram nokkurt ^
sama skyni.27 Þar með höfðu íslendingar byrj
útgerð skips til landhelgisgæslu.
576 —ÆGIR