Ægir - 01.11.1982, Blaðsíða 36

Hafliði Helgi Jónsson:
Loftbornar agnir úr
sjó
„Lengi tekur sjórinn
við“ segir máltœkið, og
réttlætir að höfin séu
notuð sem allsherjar
ruslakistur. íþau er hent
sorpi og úrgangi, eitur-
efnum og geislavirkum
efnum, undir því yfir-
skini að þar með séu
menn lausir við þetta af
yfirhorði jarðar fyrir
fullt og allt. En þá er litið
fram hjá því að sjórinn er einhver mikilvirkasti
framleiðandi loftborinna agna sem um getur. Ein-
ungis athafnir manna standa honum jafnfœtis að
því leyti. Er þar einkum um að ræða sjó-salt, en
ekki fer hjá því að smáskammtar af ýmsu því sem í
sjóinn fer komi úr honum aftur.
Áætlað er að 10 þúsund milljónir tonna af sj°'
salti berist frá yfirborði sjávar upp í andrúmslofúó
á ári. Um magn annarra óhreininda er hins vegor
ekkert vitað. Eru það einkum tvö ferli sem standa
að baki þessari framleiðni. Annars vegar sjórok,
en þar sem það er háð miklum vindi, eru áhrif þesS
takmörkuð, bæði í tíma og rúmi, og það því ekki
talið stór ,,saltframleiðandi“ á heimsmœlikvarða
þótt vissulega gæti áhrifa þess stundum verulega a
tiltölulega litlum svœðum. Hins vegar eru loftból-
ur sem springa í yfirborði sjávar og skjóta við þa°
örsmáum dropum upp í loftið. Er þetta fer‘l
tiltölulega óháð vindhraða, og er talið miklu st°r'
virkara á stærri mælikvarða. Ég mun því her a
eftir einskorða mig við loftbólur, hvernig þcer
skjóta litlum dropum upp í loftið, hvernig sjó-sa ■
og mengunarefni berast með þessum dropum og
hvernig þessar loftbólur verða til í sjávarborðinu■
Skotdropar og himnudropar.
Það sem gerist þegar loftbóla springur í vatns-
borði er sýnt á mynd 1. Þegar loftbólan snertir
yfirborðið, brotnar topphimnan upp í marga
örsmáa dropa. Eru þeir kallaðir himnudropar-
Fjöldi þeirra er misjafn eftir stærð loftbólunnar,
því stærri sem loftbólan er, því fleiri eru droparnir-
596 — ÆGIR