Ægir - 01.11.1982, Qupperneq 17

VI.
Fyrsta íslenska varðskipið, ef nota má svo mikið
0rð um lítinn bát, hét Ágúst. Hann var smíðaður í
^eykjavík árið 1911 af þeim Otta Guðmyndssyni
°8 Guðlaugi Torfasyni og gekk fyrst til veiða úr
^irunni á vetrarvertíð árið 1911.
Þegar Garðmenn höfðu ákveðið að halda úti báti
landhelgisgæslu vorið 1913 var tekið að svipast
Urrr eftir heppilegri fleytu. Ágúst varð fyrir valinu
°8 var Stefán Sigurfinnsson í Bakkakoti í Leiru,
e>nn af eigendum bátsins, ráðinn formaður við
8®sluna. Varð hann þannig fyrstur íslenskra skip-
srióra til að hafa með höndum landhelgisgæslu hér
við land. í viðtali, sem Gunnar M. Magnúss rithöf-
j>ndur átti við Stefán um eða skömmu eftir 1960,
ýsti hann gæslustörfunum með þessum orðum:
>»En það var í maí 1913, sem við byrjuðum á
landhelgisgæzlunni, ... — eftir að samið hafði
verið við hreppsnefnd Gerðahrepps um úthald-
>ð. Ég var formaður á bátnum, en með mér
voru Ingjaldur Jónsson frá Melbæ, hann var
vélamaður, en hásetar voru Jóhann Petersen frá
Litla-Hólmi og Ásmundur Björnsson úr Garði.
Undirbúningur var þannig, að við höfðum
samband við sýslumanninn í Hafnarfirði, og
áttum að tilkynna honum um landhelgisbrotin
eða kæra til hans, en varðskipin gáfu okkur lín-
una með allri ströndinni. Við miðuðum línuna
allsstaðar við landið, höfðum landmiðin til
hliðsjónar.
Ég vátryggði menn og bát hátt, og síðan hóf-
um við gæzlustarfið.
Við fórum alltaf út, þegar við sáum einhvern
botnvörpung nálgast og sveimuðum nálægt lín-
unni til þess að hafa gát á þeim. Þegar svo bar
undir, að við staðsettum einhvern með vörpuna
fyrir innan línuna, stímuðum við þangað og
lögðum þar bauju, tókum jafnframt nafn og
númer af sökudólgnum, ef hann hafði ekki
breitt yfir, en það vildi nú bera við.
Ég bjóst jafnan við hinu versta af hálfu veiði-
þjófanna, hafði þessvegna streng bundinn í bát-
inn og belg i hinum endanum, sem skyldi fljóta
upp, ef báturinn yrði stímaður niður, — væri
þá hægt að vita, hvar hann lægi á botninum.
Þetta gekk nú allt nokkuð vel, við kærðum
marga veiðiþjófa, en sumir þeirra sluppu undan
og náðust ekki.
Þeim var illa við okkur, þessum ágangsseggj-
um, þegar við vorum að sveima kringum þá, og
hótuðu hvað eftir annað að stíma bátinn niður,
ef við hypjuðum okkur ekki, segir Stefán.
— En létu þó standa við hótanirnar?
ÆGIR — 577