Ægir - 01.12.1989, Blaðsíða 24

640
ÆGIR
12/89
samskiptum við aðrar þjóðir í
framtíðinni og í því felst að íslend-
ingar verða, fyrr eða síðar, að laga
í aðalatriðum gjaldeyrisreglur
sínar að þeim reglum sem gilda
hjá nálægum þjóðum. Helsta
breytingin frá núgildandi reglum
um gjaldeyrisviðskipti sem í þessu
felst er veruleg rýmkun gjaldeyris-
reglna, einkum að því er varðar
fjármagnsviðskipti. Er þá meðal
annars átt við að dregið verði úr
kröfum um gjaldeyrisskil, rýmri
reglur gildi um viðskipti fyrirtækja
og einstaklinga við erlendar lána-
stofnanir, heimilt verði að gera
gjaldeyrisviðskipti fram á við til að
draga úr gengisáhættu og kaup á
erlendum verðbréfum og hluta-
bréfum verði heimiluð innan
vissra reglna. Slíkar breytingar
hefðu í för með sér aukið aðhald
markaðarins að ákvörðum um
gengi krónunnar.
Ljóst er að þessum breytingum
verður ekki komið á í einu vet-
fangi. Það er flókið mál og vanda-
samt að meta með hvaða hætti
best yrði að standa að þeim.
Mestu máli skiptir tímasetning
breytinganna að því er varðar ein-
stök atriði og að varanlegur
árangur náist í baráttunni við verð-
bólgu. Verði verðbólga hérá landi
miklu meiri í framtíðinni en í
nálægum löndum mun það vissu-
lega draga úr árangri aðgerða af
þessu tagi. Það yrði reyndar einnig
alvarleg hindrun nánari samskipta
við aðrar þjóðir á öðrum sviðum,
ekki síst á sviði atvinnumála og
peningamála.
Stjórn fiskveiöa í framtíðinni
og gengi krónunnar
Nú eru til umræðu drög að
frumvarpi um stjórn fiskveiða.
Þessi frumvarpsdrög hafa það að
markmiði að treysta stjórn fisk-
veiða og stuðla að því að draga úr
rekstrarkostnaði í sjávarútvegi.
Töluverð umræða hefur þegar
farið fram um einstök atriði frum-
varpsdraganna og áhrif þeirra, ef
að lögum verða, á sjávarútveginn.
Að svo stöddu ætla ég ekki að
blanda mér í þá umræðu á þessum
vettvangi, heldur vekja athygli á
nokkrum atriðum sem varða áhrif
frumvarpsdraganna á þjóðarbú-
skapinn í víðara samhengi.
Eins og vikið var að hér að
framan hefur sjávarútvegurinn
úrslitaþýðingu fyrir þróun efna-
hagslífsins. Þess vegna er nauð-
synlegt að huga gaumgæfilega að
líklegum áhrifum mismunandi
fiskveiðistjórnunar á þjóðarbú-
skapinn almennt. Er þá meðal
annars átt við áhrif raungengis
krónunnar á afkomu sjávarútvegs,
atvinnustig, kaupmátt, byggða-
þróun og tekjudreifingu. Brýnt er
að sinna þessu verkefni á næstu
vikum og mánuðum samhliða því
að vinna að frekari útfærslu frum-
varpsdraganna.
Ekki vinnst tími til þess að fara
yfir öll þessi atriði hér og nú, enda
er þessi vinna skammt á veg
komin. Rétt er þó að vekja sér-
staka athygli á einu atriði. Verði
frumvarpsdrögin að lögum í
núverandi mynd má gera ráð fyrir
því að tilkostnaður við fiskveiðar
minnki töluvert. Miðað við að
fylgt verði svipaðri gengisstefnu og
gert hefur verið hér á landi um
árabil leiðir þetta til þess að raun-
gengi krónunnar hækkar. Hversu
mikil hækkunin verður fer eftir því
hve hagræðingin verður mikil í
fiskveiðunum. A hinn bóginn er
óvíst að afkoma flotans batni.
Afleiðingin yrði því sú að rekstrar-
skilyrði sjávarútvegs yrðu í aðal-
atriðum óbreytt en hins vegar
versnaði afkoma annarra greina
sem eru háðargengi krónunnar. Er
þetta skynsamlegt eða á að bregð-
ast við þessu með einhverjum
hætti? Þessari spurningu ætla ég
ekki að reyna að svara hér, en ég
vek athygli á þessu atriði til að
undirstrika hversu víðtækar afleið-
ingar mismunandi stjórn fiskveiða
getur haft á þjóðarbúskapinn.
Bent hefur verið á leiðir til að
leysa þennan vanda án þess að af-
koma sjávarútvegs versni. Þessi
leið hefur gengið undir nafninu
auðlindaskattur eða sala veiði-
leyfa. Skiptar skoðanir eru hins
vegar um þessa leið en óhjákvæmi-
legt er að meta kosti hennar og
galla rækileg á næstu mánuðum.
Krindi flutt á Fiskiþingi 1989.
Höfundur er forstjóri Þjóðhagsstofnunar.