Ægir - 01.12.1989, Blaðsíða 35

12/89
ÆGIR
651
hetur að mestu verið á pólitískum
vettvangi og fjallað um aflakvóta
einstakra byggðarlaga. Þá hefur
orðið nokkur umræða um fisk-
veiðistjórnun og stefnur í framtíð-
inni. Hagsmunasambönd svo sem
Fiskiþing, LÍÚ og sjómannasam-
tök, svo og hópar á vegum Há-
skóla íslands hafa fjallað um málið
út frá veiðiþoli stofna og nýtingu
þeirra. Við munum hér á eftir
fjalla um málið út frá öðru sjónar-
horni eða einungis velta fyrir
okkur þeim reikningshaldslegu
vandamálum sem upp kunna að
koma.
Skattaleg atriði
Ekki finnast mörg atriði í
íslenskum lögum um bókfærslu
varðandi réttindi sem þessi.
í gildandi lögum um tekju- og
eignaskatt er ekki að finna beina
umfjöllun um slík verðmæti. Ekki
er að sjá að kvótaréttindi séu fyrn-
anleg eign skv. 32. gr. laganna, en
þar segir „Fyrnanlegar eignir eru
varanlegir rekstrarfjármunir sem
notaðir eru til öflunar tekna í
atvinnurekstri eða í sjálfstæðri
starfsemi og rýma að verðmœti
við eðlilega notkun eða aldur. Þó
mætti velta fyrir sér 5. tölulið 32.
gr., en þar er flokkað sem fyrnan-
legar eignir „Stofnkostnaður, svo
sem kostnaður vegna skráningar
fyrirtækis, öflunar atvinnu-
rekstrarleyfa, kostnaður við til-
raunavinnslu, nrarkaðsleit, rann-
sóknir. öflun einkaleyfis og vöru-
merkja.“ Velta má fyrir sér hvort
að kvótakaupin, þ.e. þegar
keyptur er veiðiréttur, geti talist
öflun atvinnurekstrarleyfis, þar
sem kvóti og veiðiheimildir eru
forsendur þess að leyfilegt sé að
stunda atvinnureksturinn í land-
helgi íslands.
Eins og kvótalögin eru
uppbyggð, þá virðist skilyrði þess
að hægt sé að kaupa framtíðar-
kvóta að skipið, sem kvótinn
fylgir, sé keypt í leiðinni. Það
leiðir til þess að við það að færa
framtíðarkvóta á skip þá þarf að
úrelda annað. Sem dæmi má
nefna að aðili kaupir 50 tn 40 ára
gamalt tréskip með 200 tn. kvóta
á kr. 20.000.000. Hann færir
kvótan á annað skip sem hann á
og úreldir að því búnu gamla tré-
skipið. Fyrir það fær hann kr.
3.000.000 úr úreldingasjóði og
fyrir sölu á tækjum. Sölutap
(skattalegt) virðist vera kr.
17.000.000. Eins og þessi upp-
bygging er þá er spurning hvort
ástæða sé til að velta fyrir sér
eignfærslu kvóta í skattalegu til-
liti, þar sem hann er ávallt bundin
skipi og færsla hans yfir á annað
skip myndar því hugsanlega
sölutap, sem gjaldfærist á söluári
(þ.e. því ári sem úrelding á sér
stað). Annað væri upp á ten-
ingnum ef framsal framtíðarkvóta
væri frjálst og ekki bundið skipi.
Ekki má útiloka að slík skipan
mála verði í framtíðinni. Þá er
komið upp viðbótarvandamál
með eignfærslu á þessum rétt-
indum og hvort um sé að ræða
íyrnanlega eign eða ekki.
Um mat skattskyldra eigna er
fjallað í 74 gr. skattalaga. í 7.
tölulið 74. greinar segir að „rétt-
indi til stöðugra tekna skal telja til
eignar eftir því endurgjaldi sem
hæfilegt væri fyrir þau í lok hvers
árs. Skattstjóri getur metið verð
þessara réttinda.". Velta má fyrir
sér hvort þessi töluliður greinar-
innar gæti náð yfir slík réttindi sem
kvótaréttindi eru.
Réttur veðhafa
Eins og fram hefur komið getur
verið um mikla óvissu um virði
veðs að ræða fyrir veðhafa þegar
skip eru seld. Sem dæmi má nefna
ef skip eru seld með kvóta en
kaupandi selur síðan sama skip
þriðja aðila kvótalaust, eða með
skertum kvóta. í slíkum tilfellum
sem þessum verður viðkomandi
skip nánast verðlaust þar sem
tekjuöflunarmöguleikar skipsins til
veiða falla niður við kvótasöluna.
Menn hafa væntanlega í fæstum
tilfellum gætt þess við útgáfu eftir-
stöðvaskuldabréfa að tekið væri
fram að skuld væri gjaldfallin ef
veðið rýrnaði vegna tilfærslu
kvóta. Þar sem slík skuldabréf eru
oft rétt innan við eða jafnvel fyrir
ofan tryggingarverð skipa, þá er
Ijóst að kvótatilfærslur geta rýrt
mjög rétt veðhafa. Sem dæmi má
nefna eftirfarandi (þús. kr.):
Dæmi um rýrnun veðs: Niðurrifsverð = 10.000.
A selur B skip 1.1. á Útborgun Yfirteknar veðskuldir Útgefið skuldabréf til seljanda kr. 80.000 kr. 20.000 40.000 20.000
kr. 80.000 kr. 80.000
B selur C skipið 1.6. kvótalaust á B færir aðrar veðskuldir á annað veð. Skuldabréf A hvílir áfram á Útborgun til B kr. 25.000 kr. n 20.000 5.000
kr. 25.000 kr. 25.000