Ægir - 01.02.1990, Qupperneq 13

2/90
ÆGIR
65
svalsjávarstraumi í pólsjávar-
straum. Árið 1968 var hámark á
j-Jtbreiðslu pólsjávar og hafíss á
orðurmiðum. Síðar mældist
minni selta sem afleiðing þessa
V|5 vestur Grænland 1969-1970,
V|5 Labrador 1971-1972 og árin
1973-1974 í hafinu suðvestan
'slands í austurstreymi Golf-
straumsins. Árið 1976 var seltu-
rávikið komið austur yfir Atlants-
haf til Færeyja og upp að suður-
strönd íslands. Árin 1977-1978
Var frávikið við Noregsstrendur og
árið 1979 við Svalbarða. Þar í
ramsundi er mikið hringstreymi
nlýsjávar og mikill hluti hans
sekkur og berst í suður sem milli-
slór. I hafinu norðan íslands fannst
síðan seltufrávikið 1981-1982,
^ða 13 árum síðar. Seltufrávikið
Ýpkar heldur ekki mikið. Þannig
nær það niður á 200 metra 1968
n8 500 metra 1981, eða lóðrétt
Jöndun um aðeins 300 metra.
að er eftirtektarvert að seltu-
jrávikið skuli ekki eyðast á þessari
öngu leið (10000 km) eftir svo
anSan tíma. Þetta sýnir smiðum
jölulegra haffræðilíkana hversu
engi hafið getur haldið ein-
ennum sem hafa orðið til langt í
burtu.
Wðurstöður
Það hefur komið fram í mæling-
Urn á hita og seltu á Norðurmiðum
Ur|danfarin ár að pólsjór er oft ríkj-
andi þar að vori. Ekki virðist þurfa
ne'nar stórvægilegar breytingar í
jndrúmsloftinu til þess að veru-
egar breytingar verði í hafinu
nerðan íslands, eins og hafísárin
L>5 og 1967-1971 sýndu okkur.
I n hvort þau ár voru merki um
reytingu í andrúmslofti nu sem
.fnnd hafa verið við gróðurhúsa-
a r'f er aftur spurning.
afsÞetta undirstrikar nauðsyn þess
. stunda rannsóknir á hafinu við
s and og samspili þess við and-
nmsloftið. Lítið er vitað um
4. mynd. Hafstraumar í Noröur-Atlantshafi samkvæmt hringrás seitufráviksins
sem hófst noröan íslands meö hámarki 1968 og kom þangað aftur 1981-2.
Ártölin lýsa ferð þessa fráviks um svæðið. (Úr Dickson, R.R., J. Meincke, S.-A
Malmberg og A.J. Lee 1988.)
nákvæmar orsakir þess að pólsjór
breiðir úr sér á Norðurmiðum. í
náinni framtíð gefast trúlega betri
tækifæri með hjálp gervitungla til
þess að meta rúmmál Austur-
Grænlandsstraums sem er far-
vegur pólsjávarins.
Tilvitnanir
Aagaard, K. og E.C. Carmack,
1989: The Role of Sea lce and Other
Fresh Water in the Arctic Circulation.
J.Geophys. Res., 94, C10, 14485-
14498.
Aagaard, K., J.H. Swift og E.C.
Carmack, 1985: Thermohaline Circul-
ation in the Arctic Mediterranean
Seas. J.Geophys. Res., 90, C3, 4833-
4846.
Dickson, R.R., J. Meincke, S.-A.
Malmberg og A.J. Lee, 1988: The
"Great Salinity Anomaly" in the Nort-
hern North Atlantic 1968-1982. Prog.
Oceanogr., 20, 103-151.
Svend-Aage Malmberg, 1969:
Breytingar á ástandi sjávar milli
íslands og Jan Mayen síðasta áratug.
Hafísinn, 165-189, Alm.B. Reykjavík.
Svend-Aage Malmberg, 1979-
1989: Ástand sjávar og fiskistofna við
ísland. Greinarflokkur l-IV, Ægir 72:
7,9,11 og Ægir 73: 4.
Unnsteinn Stefánsson, 1969: Sjá-
varhitabreytingar á landgrunnssvæð-
inu norðan íslands seinustu áratugi.
Hafísinn, 115-130, Alm.B. Reykjavík.
Þórunn Þórðardóttir, 1980: Breyt-
ingar á frumframleiðni í hafinu norðan
íslands 1970-1979. Sjávarfréttir, 83,
18-26.
Flöfundur er hafeðlisfræðingur og
starfar á Hafrannsóknastofnun.