Ægir - 01.02.1990, Qupperneq 21

2/90
ÆGIR
73
!ón Heidar Ríkharðsson
Jón Heiðar Ríkharðsson
og Sigurjón Arason:
Frystitogarar
Sigurjón Arason
lnr>gangur
Fyrir tuttugu árum hófst útgerð
s uttogara á íslandi. Skuttogar-
amir voru fyrst og fremst ísfisk-
S^'P- ísfisktogarar hafa verið að
^ýna tölunni og í þeirra stað hafa
Rornið frystitogarar.
^etta er þróun sem ekki verður
snúið við, af þeirri einföldu
^stæðu að það er hagkvæmara að
rysta fiskinn úti á sjó heldur en í
andi. Frystihúsin munu breytast
rá því sem nú er og fara að vinna
r°sinn fisk í ríkara mæli í neyt-
endapakkningar eða aðra sér-
v|nnslu. Togararnir halda áfram
afla hráefnis fyrir vinnsluna í
andi. Hráefnið getur verið ísaður
lskur, eða þá frosin flök eða heil-
trystur fiskur.
fóun frystitogaraútgerðar
Utgerð togara sem flaka og
rysta aflann um borð er tiltölulega
ný'ttlkomin hér á landi. Hún hófst
eð útgerð Örvars frá Skaga-
strönd árið 1982. Þróunin var
^ntur hæg í byrjun en hefur orðið
raðari síðustu ár og sér ekki enn
^rtt endann á aukningu í vinnslu-
sjófrystingar (sjá mynd 1.).
. se8ja að varla sé smíðað nýtt
s 'P um þessar mundir án þess að
^aohafi ^lnnslulínu um borð. Það
r Pví allt útlit fyrir að frystitogar-
^nir verði orðnir 25 á næsta ári
2^e heildarvinnslugetu upp á
•000 tonn af fiski upp úr sjó og
að veiði þessara skipa verði um
130.000 tonn á næsta ári. Þetta
þýðir því um það bil 25% aukna
afkastagetu fiskvinnslunnar í land-
inu sem helgast að nokkru
leyti af því að einn frystitogari
samsvarar a.m.k. tveimur frysti-
húsum með sama tækjabúnaði
vegna fleiri vinnsludaga og meiri
nýtingar á sólarhring. Hlutfall afla
sem fer í sjófrystingu stefnir hins-
vegar í tæp 30% af frystum fiski á
næsta ári m.a. vegna betri sam-
keppnisaðstöðu um hráefnið á sjó
en í landi. (Sjá mynd 2.).
Ekkert mat skal lagt á það hér
hvort þessi þróun hefur verið til
góðs eða ills. Það hlýtur þó að telj-
ast til góðs þegar sá fiskur er unn-
inn úti á sjó sem ella hefði verið
fluttur óunninn úr landi. Hitt er
hins vegar umdeilanlegt þegar
frystitogari kemur í viðbót við
frystihús í landi sem stendur þá
eftir með skertan rekstrargrund-
völl. En ef til vill má þó líta á þessa
þróun sem eðlilegan þátt í efna-
hagslegri úreldingu frystihúsanna í
þeirri mynd sem við höfum þekkt
þau hingað til. Þau verði að þróast
í sérhæfðar og fullkomnar mat-
vælavinnslur sem framleiða neyt-
Mynd 1.
Fjöldi frystitogara
30
1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990