Ægir - 01.10.1992, Blaðsíða 16

512
ÆGIR
10/92
kvæðinu að hluta til ársins 1993
og samkvæmt samkomulaginu
skal öllum opinberum styrkjum
við sjávarútveg aðildarríkjanna,
sem áhrif hafa á samkeppnisstöðu
atvinnugreinarinnar hætt fyrir 31.
desember 1993.
Útflutningur sjávarafurða frá ís-
landi til annarra EFTA-ríkja hefur
ekki verið verulegur og tollar á
sjávarafurðum í hinum EFTA-ríkj-
unum hafa verið lágir og hafa ekki
þótt alvarleg hindrun í vegi ís-
lenskra útflytjenda. Fyrst og fremst
hefur verið litið svo á að fríversl-
unarsamkomulag EFTA hafi haft
gildi fyrir íslendinga í viðræðum
EFTA og EB um EES vegna þess
fordæmisgildis sem það hefur.
EFTA-ríkin hafa nú gert fríversl-
unarsamninga við Tyrkland,
Tékkóslóvakíu og ísrael og við-
ræðum við Pólland er svo gott
sem lokið. Allir þessir samningar
tryggja frjálsan aðgang íslenskra
sjávarafurða að þessum mörkuð-
um.
EES-sjávarútvegsmálin
í ræðu minni á síðasta Fiski-
þingi fjallaði ég ítarlega um áhrif
EES-samningsins á sjávarútveginn
hér á landi og læt því nægja að
víkja stuttlega að honum hér.
í upphafi samninga EFTA og EB
um Evrópskt efnahagssvæði settu
EFTA-ríkin sér það markmið að
koma á fríverslun með sjávaraf-
urðir á Evrópska efnahagssvæð-
inu, þ.e. fullu tollfrelsi og afnámi
opinberra styrkja. Evrópubanda-
lagið var hins vegar staðráðið í
því að ná fram aðgangi að fiski-
miðum gegn aðgangi að mörkuð-
um. Niðurstaða þessa ágreinings
EFTA og EB er eins og kunnugt er
að Evrópubandalagið féllst á
tollalækkanir án einhliða aðgangs
að auðlindinni við Island. Jafn-
hliða EES-samkomulaginu verður
síðan gerður sérstakur samningur
um skipti á jafngildum veiðiheim-
ildum, þar sem íslendingar láta
bandalaginu í té karfakvóta og fá í
staðinn loðnukvóta.
Aðalsamningurinn um Evrópska
efnahagssvæðið tekur ekki til við-
skipta með fisk og sjávarafurðir.
Sérstakt samkomulag þar um var
gert, svokölluð bókun 9. Sam-
kvæmt henni verður veruleg
breyting á tollum Evrópubanda-
lagsins á sjávarafurðum frá EFTA-
ríkjunum. Tollarnir verða eftir
sem áður nokkuð misjafnir, eftir
því hvaða EFTA-ríki á í hlut,
vegna þess að áfram verða í gildi
þeir samningar sem einstök ríki
EFTA höfðu fyrir við bandalagið.
Stærsti hluti tollanna fellur niður,
um 76% strax við gildistöku
samningsins í byrjun næsta árs,
og 96% þegar samningurinn tekur
að fullu gildi árið 1997. Miðast
þessar breytingar við samsetningu
útflutningsins eins og hann var
árið 1991.
Samningurinn um Evrópska
efnahagssvæðið mun skapa okkur
nýja og betri samkeppnisstöðu
gagnvart matvælaframleiðendum
í ríkjum utan efnahagssvæðisins
og gagnvart samkeppnisaðilum
innan bandalagsins. Tollar banda-
lagsins verða ekki alvarleg við-
skiptahindrun fyrir íslenska útflytj-
endur eftir að samningurinn tekur
gildi að fullu og mun þróun fisk-
vinnslunnar hér á landi því ekki
ráðast af tollastefnu EB, heldur
markaðsaðstæðum hverju sinni.
Fyrir utan lækkun á tollum náð-
ist árangur á öðrum sviðum sjáv-
arútvegsmála.
Samkvæmt lögum um fjárfest-
ingar erlendra aóila í atvinnu-
rekstri hér á landi, mega ein-
göngu íslenskir ríkisborgarar sem
eiga lögheimili hérlendis og lög-
aðilar sem eiga heimili hér á
landi og eru að öllu leyti í eigu ís-
lenskra ríkisborgara, stunda fisk-
veiðar í fiskveiðilandhelgi íslands.
Sömu skilyrði gilda að því er
varðar frumvinnslu sjávarafurða.
Fyrirvari íslendinga um fjárfest-
ingar útlendinga í útgerð og frurn-
vinnslu sjávarafla náði þanmg
fram að ganga og þarf því ekki að
breyta þessum lögum.
í 1. viðauka landbúnaðarkatla
samningsins er samið um að IS'
land skuli aðlaga reglur sínar um
meðferð sjávarafla og eftirlit meö
framleiðslu og niarkaðssetningu
þeirra og gera sanibærilegar vi
nýjar heilbrigðisreglur Evrópu-
bandalagsins. Augljóst er aó b'
land hefði, hvað sem líður samn'
ingi um Evrópskt efnahagssvæðim
orðið að fullnægja þeim kröfum
um heilbrigði og hreinlæti sem
gerðar eru á markaðssvæðinu.
í þessari nýju tilskipun EB e[
geróur skýr greinarmunur á Þvi
hvort fiskur er framleiddur af fyrir'
tækjum sem starfa innan EB eo
utan þess. Líklegt er að reglum
verði harðar beitt vegna eftirlit5
og upplýsingaskyldu varðan 1
þau fyrirtæki sem starfa utan
bandalagsins.
Samningsaðilar munu koma ser
saman um að nýskipan EB
þessu málasviði skuli gilda á o
EES-svæðinu. Það hefur mi
kla
þýðingu að íslensk fyrirtæki l°sna
við viðamikið erlent eftirlit og ut
gáfu vottorða sem ella þyrftu a
fylgja hverri sendingu.
Lokaorð .
Engum blöðum er um Þar) aC
fletta að samningurinn um E^r
ópska efnahagssvæðið er liaS
felldur fyrir íslenskan sjávarútveg-
Hann leysir ekki allan van a'
hann felur ekki sjálfkrafa 1 se^
tekjuauka. Samningurinn ge
okkur á hinn bóginn betri sam
keppnisskilyrði. Hann tryggir 0
ur að mestu svipaða stööu
helstu samkeppnisþjóðirnar m
á mikilvægasta markaði okkai ^
Evrópu og hann opnar ýmsa [A'
möguleika í vöruþróun og nia
aðssetningu. Það eru þessi t® ú
færi sem geta lagt grunn að 'A
sókn í íslenskum sjávarútvegi-