Tímarit lögfræðinga - 01.07.1974, Page 10

a) Efnisleg skerðing.
Háttsemi hlýtur að fela í sér efnisbrot, þ. e. efnislega skerðingu á
fjármunum eða öðrum verðmætum, sem andlag brots geta talizt, en
ekki einungis formbrot, svo sem gertæki getur verið, nauðungarkaup,
nauðungarskipti, óheimil nytjataka. Kröfunni um efnisskerðingu verð-
ur þó ekki haldið til streitu í öllum tilvikum, ef sýna má fram á, að
háttsemi valdi vissri fjárhagslegri taphættu, sbr. um 248. gr., Hurwitz,
Speciel del, bls. 454 og áfr.
b) Röskun á f járskiptagrundvellinum.
Ákvæðin vernda eignarrétt eiganda gegn tilteknum ráðstöfunum
annarra. Þau taka ekki til athafna, er á engan hátt rýra eignir þess,
sem misgert er við, svo sem við nytjatöku og töku hluta, er ekkert
fjárgildi hafa (res non pretii). Ekki má túlka þetta svo þröngt, að
hlutir, sem hafa eingöngu minjagildi fyrir eigandann eða þriðja mann,
geti orðið andlag auðgunarbrots. Séu t. d. skilyrði þjófnaðarverknaðar
fyrir hendi við töku einkabréfs og ætlunin að láta það af hendi við
þriðja mann gegn greiðslu, þ. e. í ávinningsskyni, má líta á verknaðinn
sem þjófnað, sbr. Hurwitz, Spec. del, bls. 373—4 og U 1942 B, bls. 301;
Andenæs, Formuesforbrytelsene, bls. 18—19. Hvernig fellur það að
þessu skilgreiningaratriði, að refsivert er að stela þýfi frá þjófi?
c) Röskun á eignaskiptingunni.
Eitt megineinkenni auðgunarbrota er óréttmæt yfirfærsla fjármuna
úr umráðum eiganda eða vörzlumanns til annars, sem ekki hefur rétt
til umráða yfir þeim. Til þeirra telst þá ekki eyðilegging eða spjöll á
fjármunum, sem færa engum ávinning, sbr. 257. gr. (röskun á tilvist
í grein þessari fjallar prófessor Jónatan Þór-
mundsson um hugtakið auðgunarbrot og ræðir
tengsl þess við hugtökin hagnaðar- og fjár-
munabrot. Hann bendir á, að til ársins 1940
var auðgunarbrotum ekki skipað saman í ís-
lenskum hegningarlögum, og rekur aðdraganda
þess, að tekið var að byggja flokkun brota á
auðgunartilgangi. Var þar einkum byggt á
kenningum danskra fræðimanna, en í grein-
inni er einnig vikið að viðhorfum í Noregi, Sví-
þjóð og Þýskalandi. Þá er rætt um þá spurn-
ingu, hvað sé auðgunartilgangur. Loks er fjall-
að um skattsvik og það álitaefni, hvort þau
verði talin til auðgunarbrota.
4