Tímarit lögfræðinga - 01.07.1974, Síða 45

gjald á veiðar hinna erlendu skipa. Gert er ráð fyrir þess konar fyrir-
komulagi m. a. í tillögu Bandaríkjamanna um fiskveiðar, sem þeir
hafa borið fram í Hafsbotnsnefndinni og í fyrri tillögu Kanadamanna
(ekki er þar þó vikið að sérstöku fiskveiðigjaldi).
Þannig er unnt að koma til móts við hagsmuni þeirra ríkja, sem á
fjarlæg mið sækja, á ýmsan hátt innan auðlindalögsögu strandríkisins.
1 ýmsum tilvikum gæti verið óæskilegt eða óréttlátt að útiloka allar
veiðar erlendra skipa þar, þótt ljóst sé, að strandríkið verður að hafa
óskoraðan og óskilyrtan rétt til þess að ákvarða, hvernig slíkum veið-
um yrði hagað, og hve mikið aflamagn hinum erlendu skipum yrði
heimilað að taka innan þessa svæðis.
7. Leysir ný alþjóðastofnun vandann?
Að lokum má varpa fram þeirri spurningu, hvers vegna veita eigi
einkaréttarlögsögu strandríkisins viðurkenningu í hinum nýja rétti
hafsins, í stað þess að setja á laggirnar nýja alþjóðastofnun, sem
hefði það hlutverk að annast stjórnun og verndun allra fiskimiða
utan 12 mílna landhelginnar. Hugsanlegt væri að veita strandríkjum
ákveðin forréttindi til fiskveiða undir slíku alþjóðlegu kerfi, fiskveiði-
nefndirnar yrðu hluti af slíkri stofnun og vald þeirra og starfshæfni
stórum aukin. Þannig yrði hafið og auðlindir þess sannkölluð arfleifð
alls mannkyns.
Undirritaður er því sammála, að þetta væri hin mesta kjörlausn á
þeim vanda, sem við blasir í fiskveiðum veraldar. En líta verður á
hlutina af raunsæi og gefa gaum nokkrum staðreyndum, sem mæla
gegn því, að þessi leið sé fær. Mótbárurnar eru hér fyrst og fremst
þessar:
(a) Með tilliti til þess að stórveldin hafa jafnan reynzt mjög ófús
til þess að gangast undir bindandi lögsögu alþjóðlegra stofnana eða
veita nýrri alþjóðastofnun vald, sem takmarkar ríkisyfirráð þeirra,
verður að telja ákaflega litlar horfur á, að ofangreind hugmynd kom-
ist nokkurn tíma í framkvæmd.
(b) Nær þriðjungur allra strandríkja veraldar hefur þegar tekið
sér einhliða ýmis konar lögsögu yfir fiskimiðum utan 12 mílna land-
helginnar og varið slíka lögsögu, þegar á hefur þurft að halda. Það
er í hæsta máta ósennilegt, að þessar þjóðir fáist til þess að hverfa
aftur til fyrri skipunar og afsala sér þeim efnahagslega ávinningi, sem
þær þegar hafa náð.
(c) Sameinuðu þjóðirnar hafa tvisvar með meir en % hluta atkvæða
lýst því yfir að auðlindir landgrunnshafsins tilheyri strandríkinu.31)
39