Tímarit lögfræðinga - 01.12.1977, Blaðsíða 21

barna, og ólíklegt er, að dómstólar muni telja sér heimilt að beita slíkri
lækkun án sérstakrar lagaheimildar. Norðmenn hafa einir norðurlanda-
þjóða tekið upp hlutlæga ábyrgð foreldra á saknæmum skaðaverkum
barna.
5.3. Ábyrgð geðveikra manna
Að íslenskum rétti getamenn, sem eru ósakhæfir vegna afbrigðilegs
andlegs ástands, borið skaðabótaábyrgð, þótt skilyrði sakarreglunnar
séu eigi fyrir hendi. Þetta byggist á meginreglunni í 8. kap. Mannhelg-
isbálks Jónsbókar um óðs manns víg, sbr. Hrd. 1972,191. Islenska reglan
um bótaskyldu geðveikra og annarra slíkra manna er því strangari en
norsku og sænsku reglurnar, því að í íslenskum lögum er ekki heimild til
lækkunar bóta eftir sanngirnismati.
5.4. Ábyigð vegna neyðarréttarathafna
SkL hafa hvorki ákvæði um neyðarrétt né neyðarvörn eins og þau
norsku. I íslenskum lögum eru engin almenn ákvæði um skaðabóta-
skyldu vegna neyðarréttar og dómstólar hafa ekki mótað bótareglur
um neyðarrétt.
5.5. Ábyrgð atvinnurekanda
Eftir norsku skbl. gildir nákvæmlega sama reglan um ábyrgð
vinnuveitanda í einkarekstri og opinberum rekstri og nær reglan bæði
til skaðabótaábyrgðar ríkis og sveitarfélaga í borgaralegri og opinberri
sýslu. Þessu er á annan veg farið í SkL. Þar er greint á milli annars
vegar ábyrgðar einkaatvinnurekanda og ríkis og sveitarfélaga vegna
borgaralegrai’ sýslu (3:1 SkL) og hins vegar ábýi’gðar ríkis og sveit-
arfélaga í opinberri sýslu (3:2 SkL). Að vísu er munurinn á ábyrgð
vinnuveitandans ekki ýkja mikill skv. SkL, því að reglur laganna um
ábyrgð á tjóni á mönnum og munum eru í meginatriðum eins, sjá þó
t.d. 3:3 og 3:9 SkL. Hins vegar er meiri munur á ábyrgðinni varðandi
hreint fjártjón. Þar gilda talsvert ólíkar reglur eftir því, hvort starfs-
maður veldur tjóni með aðgerðum á sviði borgaralegrar eða opinberr-
ar sýslu, sjá 3:1, 3:2, 3:4, 3:5, 3:7 og 3:10 SkL.
Þegar litið er á reglur norsku skbl. og SkL um ábyrgð atvinnu-
rekenda, þ.e. einkaaðila og opinberra aðila að því er tekur til borgara-
legrar sýslu, má sjá, að þær eru í aðalatriðum eins og hin ólögfesta
íslenska régla um atvinnurekandaábyrgð. Hins vegar er erfitt að bera
saman íslenskar reglur um bótaábyrgð opinberra aðila vegna mistaka
starfsmanna þeirra í opinberri sýslu og reglur norsku og sænsku skaða-
183