Tímarit lögfræðinga - 01.12.1977, Blaðsíða 13

Heimildin er alveg hliðstæð lækkunarákvæðinu í 4. tl. sbr. 3. tl. 1-2 gr.
um gæslu barna.
3.5. Ábyrgð vegna neyðarréttarathafna
1- 4 gr. er stutt ákvæði um bótaskyldu þess, sem veldur tjóni með
lögmætum hætti í því skyni að afstýra yfirvofandi hættu. 1 greininni
eru engin fyrirmæli um bótaskyldu þess, sem neyðarréttarverkið er
unnið fyrir, ef annar en hann vinnur verkið. Síðari málsl. 1-4 gr. felur
í sér reglu um ábyrgðarleysi í neyðarvarnartilvikum.
3.6. Ábyrgð opinberra aðila og annarra atvinnurekenda
2- 1 gr. laganna hefur að geyma almenna reglu um ábyrgð vinnu-
veitanda á starfsmönnum sínum (launþegum). Skv. 2. tl. 2-1 gr. merkir
orðið vinnuveitandi (,,arbeidsgiver“) í lögunum opinberan aðila („det
offentlige“) og sérhvern annan, sem hefur einhvern í þjónustu sinni
í atvinnurekstri eða utan hans. Samkvæmt þessu er enginn greinarmun-
ur gerður á ábyrgð ríkis, sveitarfélaga og stofnana þeirra annars vegar
og einkaaðila hins vegar. Lögin nota orðið vinnuveitandi („arbeids-
giver“), sem ekki merkir alveg það sama og atvinnurekandi. 1 síðast-
nefndu lagaákvæði kemur berum orðum fram, að átt er við aðila, sem
hefur mann (menn) í vinnu, án tillits til þess, hvort um eiginlégan
atvinnurekstur er að ræða. Greinarmunur á hugtökunum vinnuveitandi
og atvinnurekandi hefur sjaldnast raunhæfa þýðingu, a.m.k. ekki þegar
ljóst liggur fyrir, að lagaákvæðin, sem hér eru til umræðu, taka bæði
til vinnuveitenda, er reka atvinnurekstur í venjulegri merkinu þess
orðs og vinnuveitenda, sem hafa með höndum opinbera sýslu. Hér verða
því orðin atvinnurekandi og vinnuveitandi notuð jöfnum höndum, þótt
nákvæmara væri að tala aðeins um vinnuveitanda. Sami háttur verður
hafður á þegar fjallað verður um sænsku skaðabótalögin (SkL), þótt
í þeim sé aðeins notað orðið vinnuveitandi (,,arbetsgivare“).
Sjálf skaðabótareglan, sem er í 1. tl. 2-1 gr. laganna, er á þá lund,
að atvinnurekandi ber skaðabótaábyrgð á tjóni, sem starfsmaður veld-
ur af ásetningi eða gáleysi, þegar hann er að gegna starfi eða erindi
fyrir atvinnurekandann. Við þetta er hnýtt setnirigunni „idet hensyn
tas til om de krav skadelidte med rimelighet kan stille til virksomheten
eller tjenesten, er tilsidesatt.“ Um skýringar á þessari setningu vísast
til Rolv Hellesylt, Erstatningsretten under lovregulering, LoR 1970,
bls. 249. Ot. prp. (proposisjon til Odelstinget) nr. 48 (1965—66), bls.
79, og Kristen Andersen, Skadeforvoldelse og erstatning, 3. útg., Osló
1976, bls. 226—7 og 257—9. Loks segir í 1. tl. 2-1 gr., að ábyrgð at-
175