Tímarit lögfræðinga - 01.03.1979, Blaðsíða 14

Eðlilegt er, að lausnarbeiðni sé borin upp í lok ríkisráðsfundar. Þó
var lausnarbeiðnin 1956 endurstaðfest i upphafi fundar.
Viðtekin venja er, að ekki séu útgefin lausnarbréf fyrir einstaka
ráðherra, þegar ráðuneyti biðjast lausnar. Biðjist ráðherra hins vegar
lausnar, án þess að um fráhvarf ráðuneytis í heild sé að ræða, undir-
ritar forseti ásamt forsætisráðherra sérstakt lausnarbréf fyrir hann.
Nú er það venja, að starfsstjórn kemur saman til ríkisráðsfundar, áður
en hún lætur endanlega af störfum við myndun nýs ráðuneytis. 1959
var síðasti ríkisráðsfundur starfsstjórnarinnar haldinn daginn áður
en hið nýja ráðuneyti var myndað. 1956, 1971, 1974 og 1978 hefur
sá háttur verið á hafður, að starfsstjórn hefur komið til síns síðasta
ríkisráðsfundar fyrir hádegi, en fyrsti fundur hins nýja ráðuneytis
í ríkisráði verið haldinn síðdegis sama dág. Áður fyrr liðu oft nokkrir
dagar á milli síðasta fundar starfsstjórnar í ríkisráði, þar til nýja
ráðuneytið var myndað á ríkisráðsfundi: 1944 var síðasti fundur
starfsstjórnarinnar 17. október, en nýja stjórnin var mynduð 21.
október. 1947 var síðasti fundur starfsstjórnarinnar með forseta 31.
janúar, en nýtt ráðuneyti var myndað 4. febrúar. 1949 var síðasti
fundur starfsstjórnar 29. nóvember, en nýtt ráðuneyti myndað 6.
desember. 1950 baðst ríkisstjórnin lausnar 2. mars, en enginn fundur
var síðan haldinn með henni í ríkisráðinu og ný stjórn mynduð á næsta
fundi þess 14. mars. 1953 baðst ríkisstjórnin lausnar á sama ríkisráðs-
fundi og ný var mynduð, eins og áður er lýst. 4. desember 1958 baðst
ríkisstjórnin lausnar, og var enginn ríkisráðsfundur haldinn að nýju,
fyrr en við myndun nýrrar stiórnar 23. desember. Ríkisráðsfundir
eru nú striálli en áður, og er ríkisráðið kallað saman á lokadegi starfs-
stjómar til að unnt sé að ganga frá afgreiðslu þeirra mál, sem ráð-
herrar hafa unnið að og þurfa staðfestingar forseta.
Orðalag á umboði bví, sem forseti veitir starfsstjórn, hefur breyst
nokkuð samkvæmt bókunum í gjörðabók ríkisráðsins á því tímabili,
sem hér um ræðir. Þegar utanþingsstjórnin baðst lausnar 1944, óskaði
forseti að ráðherrar „gegndu störfum á sama hátt og undanfarið
þanrað til nv stjórn hefði verið mynduð." Og eftir forsætisráðherra
er bókað: „Ráðuneytið telur sér skylt að halda áfram störfum þar til
nýtt ráðuneyti hefur verið myndað.“ Þegar nýsköpunarstjórnin baðst
lausnar 1946, er bókað eftir forseta: „Um leið og ég fellst á tillöguna,
vil ég fara fram á bað við fráfarandi ráðuneyti, að það gegni stjórnar-
störfum á sama hátt og hingað til, meðan stendur á myndun nýrrar
stiórnar." Þegar ríkisstiórn Stefáns Jóhanns Stefánssonar baðst
lausnar 1949, er bókað eftir forseta: „Ég hlýt að fallast á tillöguna,
8