Tímarit lögfræðinga - 01.03.1979, Qupperneq 39

ræða. Allur vafi í þessu efni hyrfi, ef samkomudagur Alþingis yrði
ákveðinn með stjórnarskrárákvæði.
Um forsetaúrskurði, samninga við erlend ríki, stjórnarráðsbréf, aug-
lýsingar, reglugerðir o.fl. er óþarft að fara mörgum orðum. Starfsstjórn
stóð 1956 að þingrofi, sem er afdrifaríkasti gjörningur, sem fram-
kvæmdur er með forsetaúrskurði, ef þannig má að orði komast. En
eins og að framan er lýst, voru atburðirnir 1956 allsérstæðir. Starfs-
stjórn er skylt að hafa samráð við utanríkismálanefnd Alþingis lög-
um samkvæmt og getur staðið að allri samningsgerð við önnur ríki,
sem samstaða næst um. Þótt ekki sé það lögbundið, verður að telja
eðlilegt, að starfsstjórn sé skylt að halda að sér höndum og fara sér
hægt, ef til ágreinings kemur milli hennar og meirihluta utanríkis-
málanefndar Alþingis um afstöðu til annarra ríkja.
Af yfirliti yfir reglugerðir o.fl. má sjá, að starfsstjórnir hafa staðið
að svo margvíslégum embættisverkum á þessu sviði, að fordæmi tak-
marka ekki umboð þeirra.
Embættisveitingar starfsstjórna hafa löngum vakið umræður. Ekki
verður talið, að ráðherrar hafi í starfsstj órn minna vald en ella til að
að veita embætti. Fordæmi sýna, að þar verða ekki sett nein takmörk
á tímum starfsstjórna. Athygli vekur, að þróunin virðist í þá átt, að
ráðherrar noti tímabil starfsstjórna til að hækka menn í embættum
í ráðuneytum. Hafa ber í huga, að í yfirlitinu yfir embættaveitingar
er aðeins fjallað um skipanir í embætti, en í mörgum tilvikum hafa
þeir, sem embættin hljóta, verið til þeirra settir áður en til skipunar
kemur. Ýmsar embættaveitingai-, ekki síst varðandi fjölskipuð stjórn-
völd, er skylt að inna af hendi innan ákveðins frests.
Niðurstaðan af því sem hér hefur verið rakið, er í stuttu máli sú,
að ekki verði á almennum grundvelli fordæma dregin lögfræðileg mörk
milli umboðs starfsstjórnar og skipaðrar ríkisstjórnar. Menn eru þó
almennt sammála um, að einhver munur sé að þessu leyti.
Þegar Stefán Jóhann Stefánsson skýrði frá myndun stjórnar sinn-
ar á Alþingi 5. febrúar 1947, sagði hann m.a. (Alþt. 1946 B 2012):
„Stjórnarkreppan var orðin löng og alvarleg og hafði auk þess áður
verið næsta erfið og óviðfelldin, að ekki sé meira sagt, fyrir 2—3
árum síðan. Af þessu ástandi hefur það leitt nú undanfarið að Alþingi
gat alls ekki nægilega sinnt störfum og bráðabirgðaríkisstjórn ekki
tekið vandamálin og aðkallandi viðfangsefni þeim tökum, sem venju-
leg ríkisstjórn verður að gera.“
33