Tímarit lögfræðinga - 01.08.1987, Síða 50

hafa rofið skilorðið um samfélagsþjónustu eða framið nýtt afbrot, með-
an á afplánunartíma stendur, og hætt samfélagsþjónustu þess vegna.
Nokkrar gagnrýnisraddir hafa þó heyrst, t.d. hafa sumir óttast, að af-
leiðing samfélagsþjónustu verði þyngri dómar, þ.e. að henni verði beitt
í sumum tilvikum, þar sem áður var beitt venjulegum skilorðsdómum.
Auk þess hefur verið talin hætta á auknu félagslegu misrétti brota-
manna, þannig að þessi viðurlagategund komi aðeins þeim hluta þeirra
til góða, sem best eru settir.
Þrátt fyrir þetta virðist lítill vafi leika á því, að samfélagsþj ónusta
verði lögfest sem varanlegt úrræði í Danmörku. Bent hefur verið á, að
við endanlega skipan þeirra mála sé mikilvægt að sníða þessari viður-
lagategund ekki of þröngan stakk. Reynslan hefur sýnt, að mun færri
dómar um samfélagsþjónustu hafa verið kveðnir upp en búist var við
í upphafi. Þannig hefur t.d. aðeins 1-2% fangarýmis sparast. Til þess
að samfélágsþjónusta geti náð tilgangi sínum, verða dómstólar að hafa
meira svigrúm til að nota hana en verið hefur á tilraunatímabilinu, þ.e.
heimild til að beita samfélagsþjónustu í stað lengri refsivistardóma
en sex til átta mánaða og í tilefni af fleiri brotum en auðgunarbrotum.
Að lokum má velta því fyrir sér, hvort þetta fyrirkomulág myndi
henta hérlendis. Auðvitað á samfélagsþjónusta misjafnlega vel við, og
fer það m.a. eftir stærð og gerð þjóðfélaga. Hún hlýtur að henta betur
í stærri þjóðfélögum, þar sem menn geta frekar horfið í fjöldann. Hér
er þjóðfélagið lítið og erfitt getur reynst að leyna því, að maður er
dæmdur brotamaður. Efasemdir Dana um, að þeir þættir, sem gengu
vel hjá Englendingum, myndu ganga eins vel hjá þeim, gilda e.t.v. í
enn ríkari mæli hér á landi, að því undanskildu að auðveldara ætti að
vera að finna störf hér, þar sem ekki er um atvinnuleysi að ræða. Loks
má nefna það, að refsigæsla utan stofnana er mun veigameiri þáttur
í viðurlagakerfinu í Danmörku en hér á landi, og samfélagsþj ónusta
hefur því fallið auðveldlega inn í það kerfi, sem þar var fyrir, en þyrfti
að byggja upp hér á landi.
Hér skal ekki lagður á það dómur, hvort heppilegt gæti reynst að
taka upp samfélagsþjónustu á Islandi, en óhætt er þó að fullyrða, að
hún er athyglisvert nýmæli, sem vert er að kanna nánar.
HEIMILDIR:
1) Andreasen, Svend: „Kriminalforsorgen og samfnndstjeneste", Advokaten 1983.
2) Betænkning nr. 806, Alternativer til frihedsstraf — et debatoplæg, afgivet af den af
justitsministeriet den 29. august 1975 nedsatte arbejdsgruppe, Khöfn 1977.
3) Eolketingsbeslutning om en forspgsordning med samfundstjeneste, 1982.
44