Tímarit lögfræðinga - 01.08.1987, Síða 67

göngubú. í 4. kapítula laganna er hins vegar að finna sérreglur um
skuldaviðgöngubú, sem í verulegum atriðum víkja frá áðurgreindum
reglum. 1 53. gr. skl. er þannig mælt fyrir, að ef erfingjar gangast við
arfi og skuldum, sé heimilt að kyrrsetja eigur bús, taka þær fjárnámi
og selja á nauðungaruppboði, „ef lögboðin skilyrði eru fyrir því“. Hafi
eign verið kyrrsett, áður en erfingjar lýstu yfir skuldaviðgöngu, fer
um kyrrsetninguna eins og hún hafi aldrei misst gildi sitt. 1 54. gr.
skl. er síðan að finna þá reglu, að skuldheimtumaður hins látna geti
fengið fjárnámsrétt fyrir kröfu sinni með málssókn á hendur erfingj-
um fyrir almennum dómstól.
Ljóst er, að fyrirmæli 53. og 54. gr. skl. leiða til verulegra frávika
varðandi skuldaviðgöngubú frá þeim reglum, sem áður hefur verið
lýst. Að vísu breytir 54. gr. skl. því ekki, að mál verður ekki höfðað á
hendur dánarbúi fyrir almennum dómstól, heldur er þar mælt fyrir um
heimild til þess að leita dóms yfir erfingjum sjálfum fyrir skuld arf-
láta. Reglur 53. gr. skl. leiða hins vegar til þess, að áðurraktar reglur
urn heimildir til fullnustugerða gilda ekki við meðferð skuldaviðgöngu-
búa. Nær óþekkt er hins vegar í framkvæmd, að kröfuhafi hagnýti sér
þessi úrræði gagnvart skuldaviðgöngubúi, sem er til opinberra skipta,
enda útiloka þessar reglur ekki, að farið sé með þessi málefni fyrir
skiptarétti með hætti, sem gildir um skuldafrágöngubú.
Við einkaskipti dánarbús á skuldheimtumaður hins látna þá leið
færa að höfða mál á hendur erfingjum í skjóli skuldaábyrgðar þeirra,
og getur hann leitað fullnustu í eignum þeirra eftii' almennum reglum.
í fræðiritum hefur þeirri skoðun almennt verið fylgt, að ágreiningi við
einkaskipti milli skuldheimtumanns og erfingja verði ekki skotið und-
ir úrlausn skiptaréttar og breyti engu, þótt aðiljar séu sammála um
þá leið. Takmarkaður tilgangur er þó með því að fyrirbyggja, að mál
komi undir þessum kringumstæðum til kasta skiptaréttar, því að ef
erfingjar kjósa fremur að fá úrlausn þess dómstóls um ágreiningsefn-
ið, er þeim opin sú leið að krefjast þess, að búið verði á ný tekið til op-
inberra skipta samkvæmt 8. gr. skl., og kemst málið þá undir lögsögu
skiptaréttar. Virðist þá heldur raunhæfari kostur að viðurkenna heim-
ild til, að leyst sé úr afmörkuðum ágreiningsefnum milli skuldheimtu-
manna og erfingja fyrir skiptarétti með samkomulagi þeirra.
Ef ágreiningur rís innbyrðis milli erfingja um afmörkuð atriði und-
ir einkaskiptum, geta þeir samkvæmt 75. gr. skl. með samkomulagi
borið hann undir skiptaráðanda, en haldið einkaskiptum að öðru leyti
áfram. Er það skilyrði sett í ákvæði þessu, að ágreiningsefnið ætti
undir skiptaráðanda, ef búið væri til opinberra skipta. Það skilyrði 75.
61