Ægir

Volume

Ægir - 01.03.1995, Page 5

Ægir - 01.03.1995, Page 5
í hugum margra eru Kristján Ragn- arsson, formaður Landssambands ís- lenskra útvegsmanna, holdgervingur samtakanna sem hann starfar fyrir. Með ráðningu hans var í fyrsta sinn fenginn fagmaöur sem ekki átti hagsmuna ab gæta til þess að stjórna samtökum eins og landssamband- inu. Kristján var því vel fallinn til þess að sætta sjónarmið ólíkra hags- munahópa sem þá eins og nú tókust fast á innan samtakanna. Kristján hefur starfað hjá LÍÚ í rúm 37 ár og þar af verið formaður samtak- anna frá 1970 eða senn í 25 ár. Hann rifjar upp meö lesendum Ægis skin og skúrir í 90 ára sögu togaraútgerðar á ís- landi en 5. mars 1905 kom Coot, fyrsti íslenski togarinn, til heimahafnar í Hafnarfirði og markaði upphaf togara- aldar. „Minn fyrsti starfsdagur hér var 1. mars 1958. Ég kem hingað sem ungur maður beint úr Verslunarskólanum og mín fyrstu störf hér voru að annast ráðningar og launagreiðslur til fær- eyskra sjómanna á íslenska fiskiskipa- flotanum. Þá var samkeppnisstaða greinarinnar slík gagnvart öðrum at- vinnugreinum að það var ekki hægt að bjóða sambærileg laun og aðrir greiddu og hingað voru fluttir yfir 1000 færeyskir sjómenn þessi ár fram að 1960." Á þessum árum stóð togaraútgerð mjög illa og segja má að þama hafi ver- ið að að hefjast niðurlœgingartímabilið milli 1960 og 1970 sem nœstum reið íslenskri togaraútgerð að fullu. Áratug- urinn á undan einkenndist af mikilli uþþbyggingu flotans, sem kennd var við nýsköþun, og náði hámarki 1960 þegar Sigurður, Víkingur, Maí og fleiri togarar komu til landsins. Þetta voru stœrstu togarar íslendinga, smíðaðir til þess að sœkja karfa á Nýfundnalandsmið sem þá var mikið veiddur. Sú auðlind gekk til þurrðar en þessi glœsilegu skip eru flest enn í íslenska loðnuflotanum. Togarar mannaðir úr fangelsum • „Þarna fór í hönd tími mikillar lá- deyðu í togaraútgerð en að sama skapi uppgangur í bátaflotanum sem þá hafði náð valdi á að veiða með hjálp asdiktækja. Þessi þróun var gífurlega hröð og gerði síldveiðar miklu hag- kvæmari og auðveldari en áður þekkt- ist, " segir Kristján. Voru dœmi þess á þessum árum að togurum vœri lagt vegna þess að ekki vœri hcegt aö manna þá? „Mörg skip voru ekki fullmönnuð og við horfðum upp á þaö að farið var upp í fangelsi og menn sóttir þangað og ferjaðir um borð í togarana sem „Ég er alveg sannfærður um það og tel í þessu sem öðru að stjórnmálamenn eigi ekki að hafa afskipti af fjárfestingum í atvinnurekstri með þeim hætti sem gerðist við uppbyggingu skuttogaraflotans." uröu að liggja fjarri hafnargaröi því menn stukku þegar í land aftur. Skip voru ítrekað send á sjó mönnuð með þessum hætti. Þarna var flotinn ekki farinn að úr- eldast að ráði þó hann væri aðeins far- inn að reskjast. Tæknilega voru togarar orðnir á eftir því annars staðar var farið að nota skuttogara. Ég held að á þess- um árum fyrir 1960 hafi farið nærri að togaraútgerð legðist af meö öllu." Þegar síldin hvarf vegna ofveiði ís- lendinga, Norðmanna og Rússa 1968 voru góð ráð dýr. Þá var enn ráðist í stórfellda uppbyggingu og skuttogara- byltingin hófst. Kristján Ragnarsson var þá meðal þeirra sem varaði við ofhraðri uppbyggingu flotans og taldi of geyst farið. Fengu meira en kaupverðið lánað „Við vorum að færa út landhelgina og menn höfðu miklar væntingar til þess að við gætum fiskað óheft botn- fisk þegar útlendingar vikju af miöun- um. Uppbyggingin var mikil og ég var meðal þeirra sem taldi að við færum offari og tel að það hafi komið á dag- inn. Ég taldi að fjárfestingin væri óeðlilega mikil en stjórnmálamennirn- ir hvöttu mjög til þess að hafin væri útgerð togara sem víðast um landið. Þess voru dæmi að menn fengju lánað meira en sem nam kaupverðinu. Það kann aldrei góðri lukku að stýra að ráðast í útgerð með ekkert eigið fé." Kristján var kosinn formaður lands- sambandsins í nóvember 1970 og það var í fyrsta sinn sem aðili utan raða út- gerðarmanna, sem ekki átti beinna hagsmuna að gœta, gegndi því starfi og var ráðning hans jafnframt einsdœmi meðal hagsmunasamtaka á þeim tíma. Hvað réði þessu vali? „Það var þá, eins og oft vill verða, togstreita milli ákveðinna aðila eða hagsmunahópa innan samtakanna og þá var lausnin fólgin í því að finna einhvern sem ekki átti beinna hags- muna aö gæta. Þetta er búið að standa ótrúlega lengi og verða 25 ár í haust og gífurlegar breytingar hafa orðið á þess- um tíma." Árið 1974 var landhelgi íslands enn fœrð út og nú í 200 mílur og enn jókst bjartsýni manna á afkastagetu fiski- miðanna umhverfis landið. „Menn töldu saman erlendu togar- ana og báru saman við togaraeign ís- lendinga. Ég hef alltaf verið sannfærð- ur um að menn lögðu rangt mat á það því sóknargeta erlendu skipanna var miklu minni. Bæði vegna vegalengdar á miðin og svo hins að það var verið að bera saman nýja skuttogara og gamla síðutogara. Auk þess náðu okkar menn fljótt góðu valdi á skuttogurum og því jókst sóknargetan mun meira en nam brotthvarfi útlendinganna." Stjórnmálamenn ættu ekki aö skipta sér af atvinnurekstri Nú má segja að með skuttogarabylt- ingunni hafi menn verið að endurtaka nýsköpunarœvintýrið sem varð í lok stríðsins þegar stjórnvöld höfðu for- göngu um smíði fjölda togara. Miðað við hvemig til hefur tekist, hefðu útgerð- armenn spjarað sig betur á eigin fóhim án afskipta stjómvalda? „Ég er alveg sannfærður um það og tel í þessu sem öðru að stjórnmála- menn eigi ekki að hafa afskipti af fjár- festingum í atvinnurekstri með þeim hætti sem gerðist við uppbyggingu ÆGIR MARS 1995 5

x

Ægir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.