Ægir - 01.03.1995, Blaðsíða 22

Aflanýtingarnefnd lýkur störfum
Framtíð Aflakaupabankans óviss
Aflanýtingamefnd hefur nú með
formlegum hætti lokiö störfum.
Nefnd þessi var skipuð af sjávarút-
vegsráðherra í ársbyrjun 1989 og
skyldi nefndin koma með tillögur
að leiðum til að bæta nýtingu á úr-
gangi og aukaafla íslenska fiski-
skipaflotans og auka gæði og nýt-
ingu hráefnis í fiskvinnslu. Aflanýt-
ingarnefnd starfaöi því í fjögur ár,
hélt 58 fundi og var unniö að
mörgum verkefnum en eftirtalin
fimm viðfangefni var lögð ríkust
áhersla á:
- Aflakaupabanka.
- Flakanýtingu á frystitogurum.
- Aflabót.
- Vöruþróun.
- Bætta nýtingu aukaafurða.
í nefndinni sátu fulltrúar frá út-
gerð, fiskvinnslu, Rannsóknastofn-
un fiskiðnaðarins og sjávarútvegs-
ráðuneyti.
Vannýttar fisktegundir
Það verkefni sem vakti mesta at-
hygli á störfum nefndarinnar var
tvímælalaust rekstur Aflakaupa-
bankans sem Halldór Pétur Þor-
steinsson, starfsmaður Rf., veitti
forstöðu. Bankinn hvatti til aukinn-
ar nýtingar vannýttra fisktegunda
með því að kaupa þær á lágmarks-
verði af sjómönnum og hvetja fisk-
verkendur og neytendur til dáða.
Haldin var furðufiskavika með at-
beina veitingahúsa, gefnar út upp-
skriftir og margt fleira. Starfsemin
vakti athygli langt út fyrir land-
steinana og árangurinn sést best á
því að árið 1989 var skráður afli
svokallaðra vannýttra tegunda
5.490 tonn en ríflega 21 þúsund
tonn árið 1991. Helstu tegundir
sem komið hafa við í hvelfingum
bankans eru t.d. geirnyt, háfur,
ýmsar flatfisktegundir, gulllax,
snarphali og langhali. Þó nefndin
hafi hætt störfum er Aflakaupa-
bankinn enn starfræktur og verður
trúlega áfram þó framtíð hans sé
ekki gulltryggð.
A þeim fimm árum sem liðin eru
frá því að aflanýtingarnefnd var
sett á stofn hefur rekstur hennar
kostað um 60 milljónir króna en á
móti komu 11 milljóna króna tekj-
ur. Þar af fóru á síðasta ári 4-5
milljónir til starfrækslu Aflakaupa-
bankans. Að sögn Halldórs Péturs
Þorsteinssonar er enn óvíst hvort
framhald verður á starfrækslu
bankans og hvernig fé verður aflað
til þess.
Árangur mældur í milljörðum
Annað umfangsmikið verkefni
nefndarinnar sneri að flakanýtingu
á frystitogurum og var í umsjá Jóns
Heiðars Ríkharðssonar. Haldin voru
námskeið fyrir fjölda sjómanna og
stjórnenda og kennsla fór fram um
borð í öllum frystitogurum lands-
ins. I framhaldinu var komið á
sjálfstæðum nýtingarstuðli fyrir
hvert vinnsluskip og komið á fót
virku eftirliti sem talið er að veröi
fyrirmynd annarra þjóða í þessum
efnum. Þaö er Fiskistofa sem annast
eftirlit og prófanir. Kerfið er mjög
strangt og hefur kostað nokkur skip
kvótaskeröingu sem ekki hafa stað-
ist það. Markmiðiö er að fá skýra
mynd af þeim afla sem tekinn er úr
auðlindinni og miða kvótann við
það en ekki miða við landaðan afla
af unnum fiski. í þessum efnum
skiptir nýtingarprósentan höfuö-
máli. Óhætt er að fullyrða að sá ár-
angur sem náðist í bættri flakanýt-
ingu verður mældur í milljörðum
króna. Jón Heiðar Ríkharðsson
sagði á fundi með blaðamönnum
að í heild væri afraksturinn af verk-
efninu mjög góður þó slíku verki
lyki í raun aldrei og stöðug fræðsla
og eftirlit væri lykillinn að jöfnum
gæðum. □
Risavaxinn skötuselur
Skötusel þekkja allir sjómenn og
margir landkrabbar einnig þar sem þessi
ófrýnilegi fiskur er með réttu talinn
mikið lostæti. Venjulegur skötuselur
þykir stór ef hann vegur meira en 10
kíló slægður. Jan Inge Behlin, skipstjóri
á sænska trollbátnum Rönö, komst í
fréttirnar þegar hann fékk í trollið einn
stærsta skötusel sem sögur fara af. Drell-
ir þessi vó 60 kíló óslægður, en 44 kíló
slægður og lifrin var 5 kíló á þyngd.
Þetta reyndist vera mesti happafeng-
ur því tæplega 120 þúsund krónur ís-
lenskar fengust fyrir tröllið á fiskmark-
aði í Gautaborg.
Til gamans má geta þess aö í grein-
inni um sjaldséða fiska, sem hefst á
næstu síðu, kemur fram að minnsti
skötuselur sem veiðst hefur hér við
land, aðeins 6,3 mm aö lengd, fékkst út
af Berufjarðarál í ágúst sl.
(Yrkesfiskaren des.1994)
111 meðferð á rækju!
Nýlega hófu skoskir fiskimenn að
flytja lifandi rækju í sérhönnuðum um-
búðum til Spánar. Þetta er fyrirferðar-
mikill flutningur, því fyrir hvert tonn af
rækju þarf 15 tonn af sjó, en er fyrir-
hafnarinnar virði þar sem verðið tvö-
faldast. Dýraverndunarsinnar á Bret-
landi hafa nú mótmælt þessari meðferð
á lifandi dýrum. Mikil mótmæli hafa
verið uppi gegn flutningum á lifandi
kálfum frá Bretlandi til Evrópu og segja
mótmælendur að meðferðin á rækjunni
sé síst betri þó smærri einstaklingar eigi
í hlut. Rækjusjómenn ætla að láta þessa
óvæntu árás sem vind um eyru þjóta.
(Fislwig News feb. 1995)
Dýr Smugugæsla
Vökul gæsla norsku strandgæslunnar
í Smugunni í Barentshafi á síðasta ári
kostaði norska skattborgara um 23
milljónir danskra króna. Við gæsluna
var beitt flugvélum og skipum til þess
að hafa eftirlit með 64 íslenskum togur-
um og 21 hentifánaskipi sem alls
veiddu um 56 þúsund tonn að verð-
mæti 336 milljónir danskra króna.
(Fiskerí Tidende feb. 1995)
22 ÆGIR MARS 1995